စက္တင္ဘာ ၉ ရက္ေန႕ထုတ္ Wall Street Journal တြင္ Walter Russell Mead ဆုိသူ ေရးသားေသာ ေဆာင္းပါး ကုိ ျပန္ လည္ တင္ျပထားျခင္း ျဖစ္ပါသည္။

အေမရိကန္ ႏူိင္ငံျခားေရး မူ၀ါဒ ေရးဆဲြသူ အသုိက္အ၀န္းသည္ စနစ္တက် ႏွင့္ ခ်င့္ခ်င့္ခ်ိန္ခ်ိန္လည္း ရွိျပီး ဘာသာရပ္ကုိ ပုိင္ပုိင္ႏူိင္ႏူိ္င္ သိထားၾကမည္ဆုိက လွ်မ္းလွ်မ္းေတာက္ ျဖစ္လာေနေသာ တရုတ္ အား ထိထိေရာက္ေရာက္ ထိမ္းညွိေပးႏူိင္မည့္ အက်ဳိးတူ အဖဲြ႕အစည္းတခု ေကာင္းစြာ တည္ေထာင္ႏူိင္ခဲ့မည္လားဟု ေမးခြန္းထုတ္စရာ ရွိလာခဲ့သည္။ ထုိသုိ႕ ေမးခြန္း ထြက္ေပၚလာခဲ့ရျခင္းမွာလည္း ျမန္မာ၏ နမူနာ ကုိ ၾကည့္၍ စုိးရိမ္စရာ ျဖစ္လာေနျခင္းေၾကာင့္ ပင္ ျဖစ္သည္။

ျမန္မာသည္ ယခင္ အေမရိကန္ အစုိးရ လက္ထက္က အထူး အာရုံစုိက္ခံခ့ဲရေသာ ႏူိင္ငံ ျဖစ္ျပီး ႏူိင္ငံျခားေရး၀န္ၾကီး ဟီလာရီ ကလင္တန္ ႏွင့္ သမၼတ အုိဘာမားတို႕ ႏွစ္ဦးစလုံး ေရာက္လာခဲ့ဖူးသည့္အထိပင္ ျဖစ္ခဲ့ရဖူးသည္။ သုိ႕ေသာ္ ထုိသုိ႕ အေရးပါ အရာေရာက္ခဲ့ေသာ ႏူိင္ငံသည္ အားလုံးေမွ်ာ္လင့္ခဲ့သလုိ လူ႕အခြင့္အေရး ပုိင္းတြင္ ထူးထူးျခားျခား အံ့ၾသဖြယ္ အလွည့္အေျပာင္းတခု ျဖစ္မလာခဲ့ေပ။ ျမန္မာႏူိင္ငံတြင္ ျဖစ္ပ်က္ခဲ့သည္မ်ားက ၀ါရွင္တန္ တြင္ စိတ္ကူးယဥ္ဆန္စြာ ေရးဆဲြခဲ့ေသာ ဇာတ္ညႊန္း အတုိင္း ျဖစ္မလာခဲ့သည့္အခါ အေမရိကန္၏ တုန္႕ျပန္လာမႈက ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရး သမား မ်ားကုိ ခ်ိနဲ႕ေစျပီး စစ္တပ္ကုိ အားေကာင္းလာေစယုံမွ်မက တရုတ္တုိ႕ပင္ အသာစီးရသြားေစခဲ့သည္။ ဤသည္က အေမရိကန္ အေနျဖင့္ ျမန္မာလူထု တေလးတစား ရွိႏူိင္သည့္ လူ႕အခြင့္အေရး ပုံစံမ်ဳိးႏွင့္ မခ်ည္းကပ္ႏူိင္ခဲ့ ဆုိသည္ကုိ ျပဆုိေနျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။

အုိဘာမား အစုိးရ တက္လာခဲ့စဥ္ ကာလမ်ားက ျမန္မာႏူိင္ငံေရး ေခါင္းေဆာင္လည္းျဖစ္၊ ႏွစ္ေပါင္း ၁၅ ႏွစ္လုံးလုံး အက်ဥ္းခ် ခံခဲ့ရျခင္းကုိ ၾကံ႕ၾကံ႕ခံႏူိင္ခဲ့သည့္ ၁၉၉၁ ျငိမ္းခ်မ္းေရး ႏူိဘဲလ္ဆုရွင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္သည္ အေရးနိမ့္လာေနျပီ ျဖစ္ေသာ စစ္တပ္ထံမွ အာဏာကုိ အရယူႏူိင္ေတာ့မည္ဟုူေသာ စိတ္ကူးစိတ္သန္း မ်ား ႏွင့္ အေမရိကန္ လူထု ေပ်ာ္ေမြ႕ခဲ့ၾကဖူးသည္။ ထုိသုိ႕ ျဖစ္ခဲ့ၾကျခင္းသည္က အေျခအေနကုိ အေျခခံကစျပီး မွားယြင္းစြာ သုံးသပ္ခဲ့ၾကျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။

၂၀၁၀ သည္ စစ္တပ္အဖုိ႕လည္း အဆင္မေျပ ျဖစ္ေနရေသာ အခ်ိန္လည္း ျဖစ္သည္။ ဆယ္စုႏွစ္ေပါင္းမ်ားစြာ မေအာင္မျမင္ ျဖစ္ခဲ့ရေသာ ဆုိရွယ္လစ္ စီမံကိန္းမ်ားေၾကာင့္ တုိင္းျပည္ စီးပြားေရး သည္ သိသိသာသာ ပင္ ေနာက္က်က်န္ေနခဲ့ရျပီး အျခားေသာ အာရွ ႏူိင္ငံမ်ားက ခ်မ္းသာၾကြယ္၀လာေနခ့ဲသည္ကုိ ေတြ႕ျမင္လာခဲ့ၾကသည္။ ႏူိင္ငံသည္လည္း တရုတ္၏ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈမ်ားကုိ မွီခုိေနရသည့္ အေနအထားေၾကာင့္ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ၾကီးမ်ား စုိးရိမ္ထိတ္လန္႕လာခဲ့ၾကသည္။ ထုိ႕အတြက္ေၾကာင့္လည္း ျပည္တြင္း စီးပြားေရးကုိ အခ်ဳပ္အေႏွာင္မ်ားမွ ေလ်ာ့ေပါ့ေပးရန္ ဆုံးျဖတ္ခဲ့ၾကျပီး စီးပြားေရး အလ်င္အျမန္ ဖြံ႕ျဖဳိးတုိးတက္လာမည့္ လမ္းေၾကာင္းကုိ ေရြးခ်ယ္ခဲ့ၾကသည္။ ဂ်ပန္၊ အေမရိကန္ ႏွင့္ ဥေရာပ မွ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈမ်ား ရရန္ ဆဲြေဆာင္လာခဲ့သည္။

ထုိသုိ႕ ျဖစ္လာရန္ အလြယ္ကူဆုံး နည္းလမ္းက ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ အေနာက္အုပ္စုတြင္ ေက်ာ္ၾကားထင္ရွားေနမႈကုိ အသုံးခ်ႏူိင္မွသာ ျဖစ္မည္ကုိလည္း သိလာခဲ့ၾကသည္။ အေနာက္အုပ္စု ၏ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈႏွင့္ ခ်စ္ၾကည္ ရင္းႏွီးမႈကုိ ရႏူိင္ရန္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ ႏွင့္ သူမ၏ ပါတီအား ေရြးေကာက္ပဲြမွတဆင့္ အာဏာ ခဲြေ၀ေပးရန္ လုပ္လာခဲ့ၾကသည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ပါတီသည္ လႊတ္ေတာ္တြင္ လူမ်ားစု ေနရာ ရလာခဲ့ျပီး သူမကုိယ္တုိင္လည္း ႏူိင္ငံေတာ္၏ အတုိင္ပင္ခံ ဆုိသည့္ အဆင့္ျမင္မားသည့္ ရာထူးကုိ လက္၀ယ္ရရွိလာခဲ့ေသာ္လည္း “ဒီမုိကေရစီ အသြင္ကူးေျပာင္းမႈ” မဟုတ္ေသးပဲ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ၾကီးမ်ား ၾကံစည္ခဲ့သလုိ ၎တုိ႕ဖက္ကုိ တဖက္သတ္ ယိမ္းထားသည့္ အာဏာခဲြေ၀ေရး အဆင့္သာ ရွိေပေသးသည္။

ဒ႑ာရီ ပုံျပင္မ်ားတြင္ သူရဲေကာင္း မ်ား ပါဖုိ႕လုိသည့္ အတုိင္း အေနာက္တုိင္းမွ ေလ့လာသူမ်ားကလည္း သတၱိ ႏွင့္ ဂုဏ္သိကၡာတုိ႕ ျပည့္စုံျပီး စိတ္ဓါတ္ၾကံခုိင္ကာ ျငိမ္းခ်မ္းမႈကုိ လုိလားေသာ အမ်ဳိးသမီးတဦး သည္ ျမန္မာႏူိင္ငံအား စစ္အာဏာရွင္ စနစ္မွ ဒီမုိကေရစီ စနစ္သုိ႕ ျငိမ္းခ်မ္းစြာ အသြင္ကူးေျပာင္းႏူိင္မည္သူ႕ တဦး အျဖစ္ စိတ္ထဲ ထင္ျမင္လာခဲ့ၾကသည္။ ထုိသုိ႕ ေမွ်ာ္မွန္းထားမႈမ်ားေၾကာင့္ ၂၀၁၇ ၾသဂုတ္လတြင္ ၎တုိ႕ အဖုိ႕ အၾကီးအက်ယ္ တုန္လႈပ္စရာ ေကာင္းသည့္ အျဖစ္ကုိ သိျမင္ခဲ့ၾကရသည္။ ဤသည္က ျမန္မာ လုံျခဳံေရး တပ္ဖဲြ႕၀င္မ်ားက အေရးပါေသာ အခန္းမွ ပါ၀င္ခဲ့ေသာ ေသြးထြက္ သံယုိ ျဖစ္ခဲ့သည့္ လူမ်ဳိးစု ပဋိပကၡၾကီးပင္ ျဖစ္သည္။ ရခုိင္ျပည္နယ္ရွိ မူဆလင္ မ်ား သိန္းႏွင့္ခ်ီ၍ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ ႏူိင္ငံ အတြင္းသုိ႕ ထြက္ေျပးသြားျခင္း၊ ေမာင္းထုတ္ခံရျခင္းမ်ား ျဖစ္ေပၚလာခဲ့ရသည္။ ယခုတုိင္လည္း ထုိေနရာမ်ားတြင္ ေသာင္တင္ေနၾကဆဲ ျဖစ္သည္။

ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ စြမ္းအားကုိ အလြန္အကၽြံ ခန္႕မွန္းခဲ့ဲၾကေသာ သူမ၏ ပရိသာတ္မ်ားက ျဖစ္ပ်က္ခဲ့မႈမ်ား အတြက္ သူမအေပၚ အျပစ္ဖုိ႕လာခဲ့ၾကသည္။ ထုိသုိ႕ မူဆလင္မ်ား အား တုိက္ခုိက္ခဲ့မႈမ်ား ေနာက္တြင္ သူမကုိယ္တုိင္ ရွိေနသည္ေလာ သုိ႕မဟုတ္ ၀င္ေရာက္ ဟန္႕တားရန္ ပ်က္ကြက္ခဲ့သည္ေလာ မည္သုိ႕ပင္ဆုိေစ သူမသည္ စိတ္ဓါတ္ေရးရာ ပုိင္းတြင္ သူရဲေဘာေၾကာင္မႈ အျဖစ္ ေျပာဆုိလာခဲ့သည္။ တခါက သူမ အား ကုိးကြယ္ခဲ့ၾကသူမ်ားက ရုတ္ျခည္း ဆုိသလုိ ၀ုိင္းပါယ္လာခဲ့ၾကသည္။ ႏူိင္ငံတကာ လြတ္ျငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ အဖဲြ႕ကဲ့သုိ႕ေသာ လူ႕အခြင့္အေရး အဖဲြ႕မ်ားက ဆုတံဆိပ္မ်ား ျပန္လည္ ရုပ္သိမ္းခဲ့ၾကသည္။ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္၏ ကုိယ္ေရာင္ကုိယ္၀ါ ျဖင့္ အေရာင္ေတာက္ႏူိင္မည္လား ဟု စိတ္အားထက္သန္ခဲ့ၾကေသာ အေမရိကန္ ႏွင့္ ဥေရာပရွိ ဘဏ္မ်ား၊ ေကာ္ပုိေရးရွင္းၾကီးမ်ားကလည္း အလ်င္အျမန္ ေနာက္ဆုတ္ကုန္ၾကသည္။ ျဗိတိန္ ႏူိင္ငံထုတ္ လက္၀ဲယိမ္း သတင္းစာၾကီး ျဖစ္သည့္ ဂါဒီယန္းကပင္ သူမအား “ျငိမ္းခ်မ္းေရး ျပယုဒ္ အျဖစ္ အမႊမ္းတင္ခံရသူ” ဘ၀မွ “အပါယ္ခံ ဘ၀” ဆင္းသက္ခဲ့ရသည္ဟု ယမန္ႏွစ္ က ေရးသားခဲ့ဖူးသည္။

ႏူိင္ငံတြင္း မည္သုိ႕ မည္ပုံ ဆုံးျဖတ္ခ်က္မ်ား ခ်မွတ္ေနျခင္းသည္ ပေဟဠိ ဆန္ေနရသည္။ ျမန္မာျပည္တြင္ ကၽြန္ေတာ္ ဆုံခဲ့ရသည့္ အတုိက္အခံမ်ားေရာ၊ အတုိင္ပင္ခံကုိ ေထာက္ခံေနသူမ်ား ေရာ ၾကားတြင္ တူညီသည့္ အျမင္တခုကေတာ့ စစ္တပ္သည္ ရုိဟင္ဂ်ာ ျပႆနာကုိ ရည္ရြယ္ခ်က္ရွိရွိ အသုံးခ်ျပီး ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္ႏွင့္ သူမ၏ မဟာမိတ္ အေနာက္အုပ္စုကုိ ေသြးကြဲေအာင္ ျပဳလုပ္ခဲ့ျခင္းသာ ျဖစ္သည္ ဆုိျခင္းပင္။ သုိ႕ဆုိက ၎တုိ႕၏ မဟာဗ်ဳဟာ သည္ အလုပ္ျဖစ္ခဲ့သည္ဟု ဆုိရမည္ ျဖစ္သည္။ ထုိမွ်မကေသး စစ္တပ္သည္ အေနာက္ႏူိင္ငံမ်ားရွိ လူ႕အခြင့္အေရး အဖဲြ႕မ်ားအား လုိသလုိ ကၽြမ္းက်င္စြာ အသုံးခ်ႏူိင္ခဲ့ၾကျပန္သည္။

ျမန္မာျပည္မွ အေနာက္ႏူိင္ငံ ဘဏ္မ်ားႏွင့္ ရင္ႏွီးျမဳပ္ႏွံမႈမ်ား ထြက္သြားျခင္းသည္လည္း ဗုိလ္ခ်ဳပ္ၾကီးမ်ား အတြက္ အက်ဳိးရွိရာ ရွိေၾကာင္း ျဖစ္လာခဲ့ျပန္သည္။ ဂ်ာမန္၊ ျဗိတိသွ် ႏွင့္ အေမရိကန္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူမ်ား ပါတ္စာခြာ ဖ်ာသိမ္းသြားေနစဥ္အတြင္း ဂ်ပန္၊စကၤာပူ ႏွင့္ ေတာင္ကုိရီယားတုိ႕က ၎တုိ႕ေလာက္ စည္းေစာင့္ရေကာင္းမွန္း သိသူမ်ား မဟုတ္ၾကေပ။ အေနာက္တုိင္း ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူမ်ား မရွိသည့္အတြက္ လုပ္ငန္းမ်ားကုိ ပြင့္လင္းျမင္သာေအာင္ လုပ္ဖုိ႕လည္း မလုိအပ္ေတာ့ျပန္ေပ။ ယခုအခါ ဗုိလ္ခ်ဳပ္ၾကီးမ်ားက ၎တုိ႕ ဆႏၵရွိသည့္အတုိင္း တရုတ္အေပၚ မွီခုိေနရမႈမ်ား ေလ်ာ့ခ်ႏူိင္ခဲ့သည့္အျပင္ တုိင္းျပည္စီးပြားေရး စြမ္းပကားကုိလည္း ၎တို႕၏ ထိမ္းခ်ဳပ္မႈ ေအာက္မွာပင္ ျမွင့္တင္လာႏူိ္င္ခဲ့သည္။

အေနာက္ႏူိင္ငံမ်ားသည္ လူ႕အခြင့္အေရး ကုိ ေရွ႕ေနာက္ မညီ အသုံးခ်ေနၾကသည္ဟု ျမန္မာရွိ လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက ယုံၾကည္ေနၾကသည္။ ျပီးခဲ့သည့္ လအတြင္း အိႏၵိယ ႏူိင္ငံသား ျဖစ္သူ စာရင္းအသစ္ ထုတ္ျပန္လိုက္သည့္အခါ အာသံ ျပည္နယ္ရွိ ႏွစ္သန္းနီးပါးေသာ မူဆလင္မ်ား ႏူိင္ငံမဲ့ဘ၀ ေရာက္ကုန္ၾကသည္။ ထုိအေရးကုိ အေနာက္တုိင္း အစုိးရမ်ား၏ ေျပာဆုိ ေဆာင္ရြက္မႈမ်ားက မရွိသေလာက္ဟု ဆုိရမည္ ျဖစ္သည္။ ရွင္က်န္ရွိ မူဆလင္မ်ား အေပၚ တရုတ္၏ အျပဳအမူမ်ားႏွင့္ ကက္ရွ္မီယား ရွိ အိႏၵိယ ၏ လုပ္ရပ္မ်ားကလည္း အေနာက္တုိင္း အစုိးအရမ်ား ႏွင့္ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံသူမ်ားအေပၚ သိသိသာသာ သက္ေရာက္ခဲ့မႈမ်ား မေတြ႕ရျပန္ေပ။ အေနာက္ႏူိင္ငံ အစုိးရမ်ား၏ တာ၀န္မဲ့ လုပ္ရပ္မ်ားေၾကာင့္ တရုတ္ျပည္သည္ ျမန္မာအား မယိမ္းမယုိင္ႏွင့္ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရေသာ ပါတ္တနာ အျဖစ္ ပုိ၍ ရႈ႕ျမင္လာေစခဲ့သည္။

သုိ႕ေသာ္ျငားလည္း ျမန္မာသည္ ဗီယက္နမ္ကဲ့သို႕ တရုတ္တုိ႕၏ ဖိအား ေပးမႈမ်ားကုိ ဆန္႕က်င္ျပီး မိမိ၏ လြတ္လပ္ေရးကုိ ထိမ္းသိမ္းကာကြယ္ႏူိင္ခဲ့သည့္ ရွည္လ်ားေသာ သမုိင္းေၾကာင္းက ရိွခဲ့ျပီး ျဖစ္သည္။ အေမရိကန္သည္ ဒီမုိကေရစီ အစဥ္အလာ တြင္ ျမန္မာထက္ ေလ်ာ့နည္းေနသည့္ ဗီယက္နမ္၊ ထုိင္းတုိ႕ႏွင့္ ဆက္ဆံသလုိမ်ဳိး နည္းလမ္းတခုကုိ ရွာေဖြျပီး တရုတ္ကုိ လက္တကမ္းအကြာတြင္ ရွိေအာင္ ထားႏူိင္ရမည္ ျဖစ္သည္။ ဤသုိ႕ဆုိ၍ ေဒသတြင္း ဒီမုိိကေရစီ တန္ဘုိးမ်ား ျမွင့္တင္ေရးကုိ စြန္႕လႊတ္ရမည္ဟု မဆုိလုိေပ။ သုိ႕ေသာ္ အေမရိကန္ ႏူိင္ငံျခားေရး မူ၀ါဒ အသုိက္အ၀န္း အေနျဖင့္ လက္ရွိ လုပ္ကုိင္ေနမႈမ်ဳိးထက္ ပုိ၍ စနစ္တက် ျဖင့္ ညဏ္အားစုိက္ထုတ္ျပီး သမုိင္း အစဥ္အလာကုိ မ်က္ေျခမျပတ္ေစေသာ ခ်ည္းကပ္မႈ မ်ဳိး ျဖင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ တြင္ လုပ္ဖုိ႕လုိေနေပသည္။

Hla Soewai