ရုရှား-ယူကရိန်း စစ်ပွဲသည် ဒုတိယ လ ထဲ ဝင်ရောက်လာသည်နှင့် အမျှ အီးယူ၏ စွမ်းဆောင်မှုများ စစ်ပွဲ ဖြစ်စထက်  လျော့နည်း ကျဆင်းစ ပြုလာနေပြီကို ပြီးခဲ့သည့် ဆယ်ရက်အတွင်း တွေ့မြင်လာနေရသည်ဟု ယူကရိန်း နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဒီမီထရို ကူလီဗာ မှ ပြောလာခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။

မိမိတို့နိုင်ငံသည် တဖက်က ရုရှား၏ ကျုးကျော်မှု၊ တဖက်ကလည်း အနောက်နိုင်ငံများ၏ ချီတုံချတုံ ဖြစ်လာနေမှု ဆိုသည့် အခြေအနေနှစ် ရပ်နှင့် ရင်ဆိုင်နေရပြီ ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။

မိမိတို့ အနေဖြင့် ရုရှားကို ခုခံတွန်းလှန်နိုင်စွမ်းသည် ဒေါက်တိုင်ကြီး သုံးရပ်အပေါ် တည်မှီနေကြောင်း၊ ဇွဲ၊ လက်နက်များ ရရှိမှု နှင့် အနောက်အုပ်စု၏ စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့ ထားမှု များပင် ဖြစ်သည်ဟုလည်း ဗီဒီယို ကွန်ဖရင့်မှ တဆင့် မစ္စတာ ကူလီဗာ က ပြောသည်။ မိမိတို့နှင့် မည်သည့်နိုင်ငံမှ လက်တွဲ တိုက်လာမည်ဟု နဂိုကတည်းက မျှော်လင့်မထားသော်လည်း မိမိတို့အား လက်နက်များ ပေးကြပါ၊ ရုရှားကို စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့ပေးကြပါဟု တောင်းဆိုလာပြီ ဖြစ်သည်။

ရုရှားအား ကမ္ဘာငွေကြေး ဖလှယ်မှု SWIFT မှ ဖယ်ရှားပေးခဲ့သည် ဆိုသော်လည်း အဓိက ဘဏ်တိုက်ကြီးများ ကိုမူ ချန်လှပ်ထားခဲ့သည်၊ ယင်းသည် ဥရောပနိုင်ငံများမှ ရုရှား ဓါတ်ငွေ့များ ဝယ်ယူမှု အတွက် ငွေပေးချေနိုင်ရန် ဖြစ်သည်ဟု အကြောင်းပြခဲ့ကြသည်။ ပြည်ပနိုင်ငံများတွင် အပ်နှံထားသော ငွေများကို ထိန်းချုပ်ထားပြီး ဖြစ်သည် ဆိုသော်လည်း အကြွေးပေးစရာ ရှိသည်များကို ထုတ်ယူခွင့် ပြုထားသဖြင့် ရုရှားသည် ဒေဝါလီ ခံရမည့် အရေးမှ လွတ်ကင်းနေဆဲပင် ဖြစ်သည်။

ယူကရိန်းသည် ရုရှား သင်္ဘောများအား ဥရောပ ဆိပ်ကမ်းများတွင် ဆိုက်ကပ်ခွင့် ပိတ်ပင်ရေး၊ ရုရှား ရေနံ နှင့် သဘာဝဓါတ်ငွေ့များကို ဝယ်ယူခြင်း အား ပိတ်ပင်ပစ်ခြင်းများ ပြုလုပ်ရန် တောင်းဆိုနေသော်လည်း အချို့သော ဥရောပနိုင်ငံများ၏ ငြင်းဆိုနေမှုနှင့် ရင်ဆိုင်နေရဆဲ ဖြစ်သည်။

အနောက်နိုင်ငံများ မှ ပေးပို့နေသော တင့်ကားဖျက် လက်နက်များ၊ အမေရိကန်မှ ပေးပို့နေသော လေယာဉ်ပစ် အမြှောက်များသည် ခံစစ် သဘော ဆောင်သည့် လက်နက်များ ဖြစ်ပြီး ကုန်းလမ်းမှ ယူဆောင်နေရဆဲပင် ဖြစ်သည်။ သို့သော် ထိုးစစ်အတွက် လိုအပ်နေသည့် တင့်ကားများ၊ သံချပ်ကာ ကားများ၊ တိုက်လေယာဉ်များ ပေးပို့ ရန်ကိုမူ တုန့်နှေးနေကြဆဲ ဖြစ်သည်။

ဒီဟာကို ပေးမည်၊ ဒီဟာကိုပေး၍ မဖြစ်ဟု ဆုံးဖြတ်နေကြခြင်းသည် ယူကရိန်း ပြည်သူများ ဆက်လက်သေကြေရန် နှင့် မြို့ကြီးများ ဖျက်ဆီးခံနေရမှုကို လစ်လျုရှု့နေကြခြင်း ဖြစ်သည်ဟု မစ္စတာ ကူလီဗာက ဆိုသည်။

ရုရှားသည် လက်ရှိတွင် ယူကရိန်းသို့ စေလွှတ်လိုက်သော တပ်အင်အား ၏ ၁၀% ခန့် ဆုံးရှုံးသွားခဲ့ရပြီ ဖြစ်သည့်အပြင် တင့်ကား ၂၃၃ စီး၊ မြေပြင်မှ ဝေဟင်ပစ် ဒုံးကျည် လောင်ချာ ၃၂ စီး၊ လေယာဉ်၊ ဒရုန်း နှင့် ရဟတ်ယာဉ် စုစုပေါင်း ၄၁ စီး ပျက်စီးသွားခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်ဟု မြေပြင် ထောက်လှန်းရေး သတင်းများက ဆိုသည်။

ရုရှား တပ်များသည် ပထမနေ့က ပင် သိမ်းပိုက်ရန် ကြိုးစားခဲ့သော ကာကိ ကို ယခုထိ မသိမ်းပိုက် နိုင်သေးပဲ၊ မြို့တော် ကီယက် ၏ ဗဟို အချက်အခြာ၏ အနောက်မြောက် အရပ် ၁၅-၂၀ ကီလိုမီတာ နှင့် မြို့တော် အရှေ့ဖက်မှ ၂၀-၃၀ ကီလိုမီတာ ဝေးသော အရပ်တွင် ခြေကုပ်ယူထားရဆဲ ဖြစ်သည်။ ယခုအချိန်အထိ မြို့တော် ကီယက်တွင် လျှပ်စစ်ဓါတ်အား၊ ရေ နှင့် ဓါတ်ငွေ့များ ပြတ်တောက်သွားခြင်း မရှိပဲ ကြံ့ကြံ့ခံနေနိုင်ဆဲ ဖြစ်သည်ဟု သိရသည်။

ရုရှားမှ အနောက်နိုင်ငံများ၏ စီးပွားရေး ဒဏ်ခတ်မှုများနှင့် လက်နက်များ တင်ပို့နေမှုများသည် စစ်ကြေညာခြင်း သဘောဆောင်သည်ဟု ပြောဆိုလာပြီး ပူတင်၏ ပြောခွင့်ရ ဒီမီထရီ ပက်စ်ကော့မှ မိမိတို့အား အမြဲလို ရင်ဆိုင်ရမည့် အန္တရာယ်ကြီး နှင့် ကြုံလာရပါက နျုကလီယား လက်နက်များ ထုတ်သုံးမည်ဟုပင် အရိပ်အမြွက် ပြောဆို ခြိမ်းချောက်လာနေပြီ ဖြစ်သည်။

ဤသည်ကို ကြည့်က ရုရှားသည် စစ်ပွဲကိုပင် တရားမျှတစွာ တိုက်ရဲသူများ မဟုတ်ပဲ အရေးနိမ့်နိုင်သည့် အလားအလာများကို လက်ခံစ ပြုလာနေသည်။ လက်ရှိ အနေအထား အတိုင်း ရေရှည် မသွားနိုင်ဟု ဆိုလိုခြင်းလည်း ဖြစ်ပေသည်။

ထိုသို့ ရုရှားဖက်မှ ခြိမ်းချောက်နေမှုများ ရှိနေသော်လည်း အမေရိကန်ရှိ ရီပတ်ဘလီကင် ခေါင်းဆောင်များက ဘိုင်ဒင်ကို ရုရှား နှင့် ဆက်ဆံရာတွင် အားပျော့နေဆဲ ဖြစ်သည်ဟု ပြစ်တင် ကြိမ်းမောင်းလာနေကြသည်။ ခေါင်းဆောင် ဖြစ်သူ မစ်ချ် မက်ကွန်နယ် က ယူကရိန်း ပေါ်တွင် no-fly zone သတ်မှတ်ရန်ပင် တောင်းဆိုလာခဲ့သည်။

အမေရိကန် အစိုးရကမူ ယူကရိန်း တောင်းဆိုနေသည့် ထိုးစစ်လက်နက်များ ပေးမည်ဆိုက ပူတင်မှ မည်သို့ တုန့်ပြန်လာမည် အပေါ် စိုးရိမ်မကင်း ဖြစ်နေကြသည်။ တဖက်တွင်လည်း ပူတင်မှ အကြောင်းပြကာ ယူကရိန်း အား ယခုထက်ပို၍ ထိုးစစ်ကြီး ဆင်နွှဲလာမည့် အရေးအပေါ် လည်း စဉ်းစားနေကြဆဲ ဖြစ်သည်။

သမ္မတ ဇယ်လင်စကီးမှ အမေရိကန် ကွန်ဂရက်သို့ မိန့်ခွန်းပြောကြားရာတွင် “ခင်ဗျားတို့ ပုလဲ ဆိပ်ကမ်းကို သတိရကြပါ၊ နိုင်းဝမ်းဝမ်း ကို အမှတ်ရကြပါ” ဟု ထည့်သွင်းပြောဆိုသွားခဲ့သည်။

ရုရှား နှင့် ယူကရိန်း အကြား ဆွေးနွေးပွဲများသည်လည်း တိုးတက်မှု လက္ခဏ တစုံတရာ မတွေ့ရသေးပေ။ ကြားဝင်စေ့စပ်ပေးနေသည့် အစ္စရေး နှင့် တူရကီ သည်လည်း ရုရှားတို့ဖက်မှ သဘောထား ပြောင်းလာမှု မရှိသေးဟု ဆိုသည်။ သို့သော် ရုရှားဖက်တွင် အရင်ကလို ကိုယ့်ကိုကိုယ် ယုံကြည်မှု များ ပျက်ပြားလာနေသည်ကို သတိထားမိသည် ဟု စေ့စပ်ပေးသူများက မှတ်ချက်ချခဲ့သည်။

အစ္စရေး နိုင်ငံသား များ သည် ယူကရိန်း နှင့် ရုရှားမှ ပြောင်းရွှေ့လာသူများ ဖြစ်နေ၍ အစ္စရေးသည် တိကျစွာ ကြားနေ လျက် ရှိပြီး ယူကရိန်းအား လက်နက်ထောက်ပံ့ချင်းမျိုး မပြုလုပ်ခဲ့ပေ။ အစ္စရေး ဝန်ကြီးချုပ် နဖလီ ဘင်းနက်သည် မော်စကို သို့ ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ သွားရောက်ပြီ ပူတင် နှင့် တွေ့ဆုံပြီး အပစ်အခတ် ရပ်စဲနိုင်‌ရေး အတွက် လုံးပမ်းလာခဲ့သည်။ သို့သော် ယူကရိန်း သမ္မတ ဇယ်လင်စကီးက နှစ်နိုင်ငံ အကြား စေ့ဆပ်ဆွေးနွေးပေးခြင်းကို လက်ခံနိုင်သော်လည်း လူကောင်း များ နှင့် လူဆိုးလူညစ်များ အကြား ဖြန်ဖြေပေး၍ မဖြစ်နိုင်ဟု အစ္စရေး ပါလီမန်သို့ ဗီဒီယိုမှ တဆင့် ပြောသော မိန့်ခွန်းတွင် ထည့်သွင်း ပြောဆိုသွားခဲ့သည်။

ရုရှား ကိုယ်စားလှယ်များသည် စစ်မြေပြင်တွင် ၎င်းတို့ဖက်မှ မည်မျှ အတိုင်းအတာ အထိ ဆုံးရှုံးနေပြီ ဆိုသည့် သတင်းအမှန်ကိုလည်း သိခွင့်မရသူများ ဖြစ်နေပြန်သည်။ ၎င်းတို့၏ ရည်မှန်းချက်များ ပြည့်မြောက်ရန် တဖြေးဖြေး နီးစပ်လာနေပြီဟု ခံယူထားကြသည်။ ယူကရိန်းသည် ၎င်း၏ ဆီအာဗဇော့ ပင်လယ် ကမ်းခြေကို လက်လွှတ်လိုက်ရပြီ ဖြစ်၍ ရုရှား စစ်သင်္ဘောများက ဆိပ်ကမ်းမြို့ကြီး ဖြစ်သော မာရီယူပေါ အား အဆက်မပြတ် ပစ်ခတ်လာနိုင်ပြီ ဖြစ်၍  ရုရှားတို့ လက်ဝယ်သို့ ကျလုကျခင် ဖြစ်လာနေသည်။

ယူကရိန်းသည် ယခုအချိန်အထိ ရုရှားတို့ သိမ်းပိုက်ထားသော ကရိုင်းမီယား နှင့် အရှေ့ခြမ်းရှိ ဒွန်ဘက်စ်ဒေသများ၏ အချုပ်အခြာ အာဏာပိုင်ခွင့် ကို အခိုင်အမာ ဆုပ်ကိုင်ထားဆဲပင် ဖြစ်သည်။ ယူကရိန်းသည် ယခင် ရုရှား နှင့် ချုပ်ဆိုခဲ့သော သဘောတူညီချက်များလို ရုရှားတပ်များ ဆက်လက် ကျန်ခဲ့မည့် အရေးကို စိုးရိမ်နေဆဲ ဖြစ်ပြီး ယခုအခါ ကီယက်၊ ကာကိ နှင့် မာရီယူပေါ တို့ အနေအထားလည်း စိုးရိမ်မကင်း ဖြစ်လာဖို့ ရှိနေသည်။

ထို့ပြင် ရုရှားဖက်မှ ကိုယ်စားလှယ်များသည် ယူကရိန်း၏ လုံခြုံရေးကို အပြည့်အဝ အာမခံချက်မျိုး ပေးရန် အာဏာရှိသူများ မဟုတ်ကြပဲ ပူတင် နှင့် ယူကရိန်း သမ္မတ ဇယ်လင်စကီး တို့ အကြား တိုက်ရိုက် ဆွေးနွေး ပြောဆို နိုင်မှလည်း ပြေလည်မည့် လက္ခဏာ ရှိနေသည်။

ယူကရိန်းသည် ဥရောပတွင် ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံ တခု အဖြစ် ဆက်လက် ရပ်တည်နိုင်ရန် တဖက်က ကျားကုတ်ကျားခဲ ခုခံရင်း တဖက်ကလည်း စေ့ဆပ်ဆွေးနွေးနေခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် ထိုသို့ ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံ အဖြစ် ရပ်တည်နေမည့် အရေးကိုပင် ပူတင်က မမြင်တွေ့လိုခြင်း ဖြစ်နေပြန်သည်။

ပူတင်သည် ယူကရိန်းအား ကျုးကျော်ခဲ့ခြင်းသည် နယ်မြေ ပိုင်စိုးလိုမှု သက်သက် မဟုတ်ပဲ ယူကရိန်း၏ ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံရေး ယဉ်ကျေးမှု ကို အပြီးအပိုင် မြေမြုပ်သင်္ဂြိုလ် ပစ်နိုင်ရန် အတွက်ပင် ဖြစ်သည်။ ပူတင်သည် ယူကရိန်း၏ နိုင်ငံ အဖြစ် ရပ်တည်ပိုင်ခွင့်ကို တခါဖူးမျှ အသိအမှတ် ပြုခဲ့ဖူးသူ လည်း မဟုတ်ပေ။

 ရုရှား အာဏာရှင် မှ ယူကရိန်း အား လက်ခုပ်ထဲက ရေပမာ ထင်သလို ချယ်လှယ်နိုင်ခွင့် ရရှိသွားမည့် အရေးသည် ယခုအခါ ယူကရိန်း ပြည်သူများ၏ သတ္တိ အပေါ် မူမတည်တော့ပဲ အနောက်နိူင်ငံများက ယခင်အတိုင်း ဇွဲနပဲ ဖြင့် ဆက်လက်ကူညီသွားနိုင်မှု အပေါ် သာ တည်မှီလာနေပြီ ဖြစ်သည်ဟု အီကော်နော်မစ် မဂ္ဂဇင်းကြီး တွင် ရေးသားထားသည်။

ယခုအချိန်အထိ စစ်ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြနေသော ရုရှားပြည်သူ ၁၅,၀၀၀ ခန့်အား ဖမ်းဆီးထားပြီး ဖြစ်သည်၊ ပူတင်အား အတိုက်အခံပြု ဆန့်ကျင်နေသူ အတိုက်အခံ ခေါင်းဆောင် အယ်လက်ဆီ နာဗာနီအားလည်း ရုရှား တရားရုံးမှ လက်ရှိ ထောင်ဒဏ် နှစ်နှစ် ကို နောက်ထပ် ကိုးနှစ် ထပ်မံ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်ခဲ့ပြန်သည်။