ဘာလင်မှ တပ်အင်အားများ အမြန်ဆုံး စုစည်းရန် အမိန့်ထုတ်ပြန်လိုက်ချိန်တွင်တော့ ပထမကမ္ဘာစစ်ကြီးသည် မည်သို့မျှ ရှောင်လွှဲနိုင်စွမ်း မရှိတော့ပဲ ဖြစ်ပွားလာခဲ့ရသည်ဟု ဗြိတိသျှ သမိုင်း ပညာရှင် အေဂျေပီ တေလာက ပြောဆိုခဲ့ဖူးသည်။ ထိုအချိန်က တပ်များ ရွှေ့ပြောင်းနိုင်စွမ်းသည် မီးရထား လမ်းများ၏ ရှုပ်ထွေးလွန်းလှသော အချိန်ဇယားများ အပေါ် မူတည် နေသဖြင့် အပြောင်းအလဲများ ပြုလုပ်ဖို့က မဖြစ်နိုင်သလောက် နီးပါးပင်။
သို့သော် ယနေ့ ခေတ်သစ် စစ်တပ်များ အဖို့က ထိုသို့ ဖြစ်လာစရာ အကြောင်းမရှိပေ၊ သို့သော် ရုရှားသည် တပ်ရင်းတပ်ဖွဲ့များကို ယူကရိန်းနယ်စပ်သို့ အဆက်မပြတ် စေလွှတ်နေသဖြင့် အခြေအနေများက ဆိုးဝါးသည်ထက် ဆိုးဝါးလာနေသည်။
လွန်ခဲ့သော အပတ်အတွင်း သံတမန်ရေးအရ ဖြေရှင်းရန် အားထုတ်ခဲ့မှုသည်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့။
ဗလာဒီမာ ပူတင်သည် သူ၏ တောင်းဆိုချက်များမှ အချို့သည် နေတိုး အဖို့ မည်သို့မျှ လိုက်လျောပေးနိုင်မည် မဟုတ်ဆိုသည်ကိုလည်း ကောင်းစွာ သိထားပြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းက နေတိုး အနေဖြင့် အဖွဲ့ဝင် အသစ်များ လက်မခံရန် နှင့် ရုရှား၏ ခြိမ်းခြောက်မှု ခံနေရသည့် နိုင်ငံများမှ တပ်များကို ဖယ်ရှားပေးရန် ဆိုသည့် အချက်များပင် ဖြစ်သည်။ ထိုအနေအထားများကို ကြည့်၍ သမ္မတ ဘိုင်ဒင်မှ ရုရှားတို့ ယူကရိန်းကို ဝင်လာလိမ့်မည်ဟု မျှော်လင့်ထားကြောင်း ဇန်နဝါရီ ၁၉ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ဖေါ် ပြောဆိုလာခဲ့သည်။
ဇန်နဝါရီ ၁၄ ရက်နေ့တွင် ဟက်ကာများက ယူကရိန်း အစိုးရ ဝက်ဆိုဒ်များကို ဖျက်ဆီးလာကြသည်၊ ယူကရိန်း အလံ နှင့် မြေပုံ မှန်သမျှ ကို ကြက်ခြေခတ် ခြစ်ပစ်ပြီး အဆိုးဆုံးကို မျှော်လင့်ထားကြဖို့ ခြိမ်းချောက်လာခဲ့သည်။ ထိုအချိန်တွင် ရုရှားစစ်သည် တသိန်းခန့် ယူကရိန်း အရှေ့ဖက်ခြမ်း နယ်ခြားတွင် စုရုံးနေကြပြီး စစ်မြေပင် ဆေးရုံများ၊ လောင်စာဆီ သိုလှောင် စခန်းများကို အကျအန တည်ဆောက်လာခဲ့သည်။ ယူကရိန်း မြောက်ပိုင်းရှိ ကရင်မလင်၏ လက်ဝေခံ နိုင်ငံ ဖြစ်သော ဘဲလာရုစ် သို့လည်း "ဗျုဟာမြောက်လှုပ်ရှားနိုင်သည့် တပ်မများ" ဆိုက်ရောက်လာခဲ့သည်။ ရုရှားတို့က ယူကရိန်းတပ်များ တနေရာတည်း စုပြုံခုခံ မနေနိုင်အောင် စစ်မျက်နှာ နှစ်ခု ဖြန့်၍ တိုက်ခိုက်ပြီး မြို့တော် ကရီရစ်ဖ် ကို ခြိမ်းချောက်လာနိုင်ရန် ပြင်ဆင်လာခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။
အခြေအနေက သေနတ် မောင်းဆွဲရန်သာ လိုတော့လောက်အောင် စစ်ပွဲ ဖြစ်ပွားလာမည့် အန္တရာယ်က
မြင့်မားလာနေပြီ ဖြစ်သည်၊ ရုရှားတို့က ၎င်းတို့ လူများကို ယူကရိန်း မှ စတင် တိုက်ခိုက်လာ၍ဟု အကြောင်းပြမည့် အထောက်အထားများ ရရှိထားသည်ဟု အမေရိကန်က ဆိုသည်။
သို့သော် ရှောင်လွဲ၍ ရနိုင်ဆဲပင် ဖြစ်သည်။ ဂြိုလ်တု မှ ရိုက်ကူးရရှိသော ဓါတ်ပုံများတွင် ရုရှား တင့်ကားများ နှင့် လက်နက်ကြီးများ အား ကြောက်မက်ဖွယ်
ကောင်းလောက်အောင် ဖြန့်ကျက်ချထားသည်ကို တွေ့လာရသည်။ သို့သော် ရုရှား ရုပ်သံ သတင်းများတွင်မူ ထိုအကြောင်းများကို တင်ပြချင်းမျိုး မတွေ့ရသည့် အပြင် ယူကရိန်း နှင့် စစ်ပွဲကြီး ဖြစ်လာနိုင်သည်ဟုပင် တစွန်းတစမျှ ပြောဆိုခြင်းမျိုးလည်း မရှိပြန်ပေ။
ဤသည်က လွန်စွာ အလေးထား သုံးသပ်ရမည့် အချက်ပင် ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ ပူတင်သည်သာ ရုရှားကို နောက်တကြိမ် ကျုးကျော်ဖို့ ဆုံးဖြတ်ထားပြီးပါက ရုရှားလူထု အား အဘယ်အတွက် ကြောင့်ဆိုသည်ကို ဝါဒဖြန့်ချီပြီး လမ်းခင်းပေးရတော့မည့် အချိန်လည်း ဖြစ်သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ် အတွင်း ကရိုင်းမီယားကို ကျူးကျော်ခဲ့စဉ်က တင်ကြို ဝါဒဖြန့်ခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။
ထို့အတွက် ယခုထိ ပူတင်သည် စိတ်ပိုင်းဖြတ်ပြီး ဖြစ်ပုံမရဟု သုံးသပ်နိုင်သည်။
ထိုကဲ့သို့ စစ်ပွဲကြီး တပွဲ ဖန်တီးလိုက်ခြင်းဖြင့် မည်သို့သော အကျိုးအပြစ်များ ဖြစ်လာနိုင်သည်ကို ပူတင် အဘယ်ပုံ အဘယ်နည်း သုံးသပ်နေသည် ကို မည်သူမျှ တပ်အပ်သေချာ သိနိုင်စွမ်း မရှိကြပေ။
သို့သော် သူ့အနေဖြင့် စဉ်းစားရမည့် အချက်များ ရှိနေသည်ကို အီကော်နော်မစ် မဂ္ဂဇင်းကြီးက ယခုလို ချပြလာခဲ့သည်။
အကယ်၍ ယူကရိန်း ကို ကျုးကျော်တိုက်ခိုက်မည်ဆိုလျှင် ဦးဦးဖျားဖျား ထိခိုက် ပျက်စီးသွားမည်က ရုရှား၏ စီးပွားရေးပင် ဖြစ်သည်။ အမေရိကန် နှင့် အီးယူတို့မှ ဘဏ္ဍာရေး နှင့် ကုန်သွယ်ရေး တွင် မည်သို့ မည်ပုံ ပြင်းထန်စွာ ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့ အရေးယူ နိုင်မည့် စာရင်းရှည်ကြီးကို အဆင်သင့် ပြုစုထားပြီးလည်း ဖြစ်သည်။
ထိုအခါ ရုရှားနိုင်ငံသားတို့၏ လူနေမှု အဆင့်အတန်းသည် သိသိသာသာ နိမ့်ဆင်းသွားပေတော့မည်၊ ရုရှားတို့က ၎င်းတို့ရှိ များပြားလှသော နိုင်ငံခြားအရံငွေများ ထုတ်သုံး၍ တားဆီးနိုင်စွမ်း ရှိတော့မည် မဟုတ်။
ဒုတိယ အချက် က ယူကရိန်းတပ်များသည် ပူတင်အား ပူစပ်ပူလောင် ဖြစ်သွားအောင် ကောင်းစွာ လုပ်နိုင်စွမ်း ရှိနေခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့ထက် အင်အား အဆမတန် သာလွန်သော ရုရှားတပ်များ နယ်မြေ အစိတ်အပိုင်း အတော်များများ ကို သိမ်းယူလာမည့် အရေးကို ဟန့်တားနိုင်စွမ်း ရှိမည် မဟုတ်သော်လည်း သိမ်းပိုက်နယ်မြေများကို ဆက်၍ ထိန်းချုပ်နိုင်ဖို့က အိမ်မက်ဆိုး များ သဖွယ် ဖြစ်လာပေလိမ့်မည်။
တတိယ အချက်က ယူကရိန်း နှစ် စစ်ပွဲဖြစ်လာမည့်
အရေးကို ရုရှားပြည်သူများက လိုလိုလားလား ထောက်ခံကြခြင်း မရှိခြင်းပင်။ ယူကရိန်း အား ချစ်ကြည်ရင်းနှီးမှု ရှိသော အိမ်နီးချင်းကောင်း အဖြစ် ဆက်ဆံလိုကြသည်။ ပူတင်၏ လူကြိုက်များမှု သည်လည်း ရုရှား၏ ရူဘယ် ငွေကဲ့ သို့ပင် တဖြေးဖြေး ကျဆင်းလိုက်လာနေသည်။
လက်တွေ့ အနေအထားများအား မျက်ကွယ်ပြု၍ ရုရှားအင်ပိုင်ယာကြီး ပြန်လည် ရှင်သန်လာအောင် ကြိုးပမ်းမှုသည် ရုရှားနိုင်ငံသားများ အမြောက်အမြားသေကြေ ယုံသာ အဖတ်တင်ပြီး အောင်မြင်မှု ရှိမည် မဟုတ်ပေ။
ကိုယ့်မင်းကိုယ်ချင်း အုပ်ချုပ်နေသူများပင် လူထုက
တဖန် ပြန်၍ ဆန့်ကျင်လာမည့် အရေးကို စိုးရွံနေကြရစမြဲ ဖြစ်သည်။ ထိုအထဲတွင် ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်ခံရမှု ကြောင့် အနေအထားများ ပျက်လာမည့် အရေးကို ပူပန်နေကြသည့် ကရိုနီများလည်း အပါအဝင် ဖြစ်သည်။
စစ်ပွဲကြီးသာ တခုခု အမှားမှား အယွင်းယွင်း ဖြစ်လာပါက ပူတင်၏ လက်ရှိ အာဏာကို တင်းကျပ်စွာ ဆုတ်ကိုင်ထားနိုင်မှုသည် ပြေလျော့လာတော့မည် ဖြစ်သည်။ ဆုံးရှုံးသွားသည့် အဖြစ်သို့လည်း ရောက်သွားနိုင်သည်။ ထိုအတွက် ပူတင်အဖို့ အလောင်းအစား တခုကို အဆင်ခြင်မဲ့ ပြုလုပ်ချင်းမျိုးသာ ဖြစ်ပေလိမ့်မည်။
အနောက်အုပ်စု အနေဖြင့်လည်း ပူတင်အား သေချာပေါက် ဟန့်တားနိုင်မည့် နည်းလမ်းမရှိ ဖြစ်နေသည်။ သို့သော် ဆက်၍ ကြိုးစားသင့်သည်။
ဇန်နဝါရီ ၂၁ ရက်နေ့တွင် အန်တိုနီ ဘလင်ကင် နှင့် ရုရှားနိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးတို့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးဖို့ ရှိနေသည်။ နှစ်ဖက် သဘောတူညီနိုင်မည့် အကြောင်းအရာများ ဖြစ်သည့် ဒုံးကျည်များ ဖြန့်ကျက်ချထားမှု နှင့် စစ်ရေး လေ့ကျင့်မှု များ လျော့ချရန် တို့ ဆွေးနွေးကြမည် ဖြစ်သည်။
တဖက်တွင်လည်း ဘလင်ကင် အနေဖြင့် အီးယူ နှင့် နေတိုး အဖွဲ့ကြီးမှ ရုရှား ကျုးကျော်လာမည့် အရေးကို ဆန့်ကျင်ကြောင်း တသံတည်း ထွက်လာအောင် စည်းရုံးသင့်သည်။
မစ္စတာ ပူတင် အတွက်လည်း မျက်နှာ မပျက်စေသည့် နည်းမျိုးဖြင့် နောက်ဆုတ်သွားနိုင်မည့် နည်းလမ်းမျိုးလည်း ရှာဖွေ ဖန်တီးပေးသင့်သည်။ ၎င်းဖာသာ ရုပ်မြင်သံကြား မှ ရည်မှန်းချက် အထမြောက်ကြောင်း ပြောနိုင်သည့် အနေအထားမျိုး ရှာကြံပေးမည်ဆိုက စစ်ပွဲကြီး ဖြစ်လာမည့် အရေးကို ရှောင်ရှားနိုင်မည် ဖြစ်သည်။
သို့သော် အချိန်က များများစားစား မကျန်တော့ပေ။
(ဇန်နဝါရီ ၂၂ ရက်နေ့ ထုတ် အီကော်နော်မစ် မဂ္ငဇင်းပါ "Momentum is building for war in Ukraine" ဆောင်းပါးကို တင်ပြသည်)