ဇန်နဝါရီ ၇ ရက်နေ့တွင် ရုရှား နှင့် ယူကရိန်း ရှိ ရှေးရိုးစွဲ အော်သို့ဒေါ့ ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင်များသည် ခရစ်စမတ်နေ့ကို ကျင်းပခဲ့ကြသည်။ အော်သို့ဒေါ့ ခရစ်ယာန် ဘုရားကျောင်းများသည် ယခုခေတ် အသုံးပြုနေသည့် ဂရီဂိုရီယန် ပြက္ခဒိန် မပေါ်မီ က အသုံးပြုခဲ့ကြသည့် ဂျုလီယန် ပြက္ခဒိန် ပါ ခရစ်စမတ် နေ့ကိုသာ အသိအမှတ် ပြု ပြုလုပ်ခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်၊ ယခု နိုင်ငံအများအပြား အသုံးပြုနေသည့် ဂရီဂိုရီယန် ပြက္ခဒိန်သည် ၁၅၈၂ ခုနှစ် တွင် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဂရီဂိုရီ (၁၃) က စတင်ပြီး ဂျုလီယန် ပြက္ခဒိန် အား ပြုပြင် ပြောင်းလဲရေး များ ပြုလုပ်လာခဲ့ခြင်း ကို အစွဲပြုပြီး ခေါ်ဆိုခြင်း ဖြစ်သည်၊ ထိုပြက္ခဒိန် တွင် ခရစ်စမတ်နေ့ကို ဒီဇင်ဘာ ၂၅ ရက်နေ့ဟု ပြုပြင်ပြောင်းလဲ သတ်မှတ်လာခဲ့သည်။

(အော်သိုဒါ့ ဆိုသည်က ဂရိဘာသာစကားမှ ဆင်းသက်လာပြီး မှန်ကန်သော အမြင် ဖြင့် ဘာသာတရားကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်ခြင်းဟု အဓိပ္ပါယ်ရသည်)

မကြာမီနှစ်များ အတွင်း ယူကရိန်းအား ရုရှား တို့ တိုက်ခိုက်လာခဲ့ခြင်းကြောင့် ခရစ်စမတ် ပွဲတော် ကျင်းပခြင်းသည် သာမန် လုပ်ရိုးလုပ်စဉ် မဟုတ်တော့ပဲ အဓိပ္ပါယ် များစွာ လေးနက်လာခဲ့ရသည်။

လွန်ခဲ့သည့် ဆယ်စုနှစ်ပေါင်း များစွာ ကတည်းကပင် ယူကရိန်း ရှိ ရုရှား နှင့် ဆက်နွယ်နေသော ခရစ်ယာန် ဂိုဏ်းခွဲအား တခုတည်းသော ခရစ်ယာန် အဖွဲ့အစည်း အဖြစ် ‌အော်သိုဒေါ့ ဘုရားကျောင်း ခေါင်းဆောင်များက အသိအမှတ် ပြုထားခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၂၀၁၉ ဇန်နဝါရီ ၅ ရက်နေ့တွင် ရုရှား နှင့် ပတ်သက်ခြင်း မရှိသော သီးခြား ယူကရိန်း အော်သိုဒေါ့ ဘုရားကျောင်းအား ကွန်စတန်တီနိုပဲလ်ရှိ အော်သိုဒေါ့ ဘုရားကျောင်း အကြီးအကဲက ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်နိုင်ခွင့် ကို ပေးအပ်ခဲ့သည်။

အဘယ်ကြောင့် ထိုသို့ အကွဲအပြဲများ ဖြစ်လာခဲ့ရသနည်း ဆိုသည်နှင့် ယင်းသည် နှစ်နိုင်ငံ အကြား တင်းမာမှု များ ဖြစ်ပေါ်နေသည်ကို မည်သို့မည်ပုံ သက်ရောက်လာခဲ့ရသနည်း။

အော်သိုဒေါ့ ခရစ်ယာန် ဘာသာ ကိုးကွယ်သော နိုင်ငံများတွင် လူနည်းစုလောက်သာ ဘုရားကျောင်း တက်လေ့ရှိကြသည်။ ယူကရိန်း တွင် လူဦးရေ၏ ၁၂% ခန့်၊ ရုရှားတွင် ၆% ခန့်လောက်သာ ဘုရားကျောင်းများသို့ ပုံမှန်လာရောက်လေ့ရှိသည်ဟု နိုင်ငံတကာ စစ်တမ်းများ ကောက်ယူရေး အဖွဲ့ Pew Research Centre ၏ စာရင်းကောက်ယူချက် များအရ သိရသည်၊ သို့သော် ယူကရိန်း ရှိ လူဦးရေ၏ ၇၈% နှင့် ရုရှားရှိ ၇၁% သော လူများက မိမိတို့သည် အော်သိုဒေါ့ ခရစ်ယာန် ဘာသာဝင်များ ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ဖေါ် ပြောဆိုခဲ့ကြသည်။

ဘာသာရေးသည် ယူကရိန်းတို့ အဖို့ ခွဲခြား၍မရသော အမျိုးသား လက္ခဏာ တရပ် ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၅၁% သော ယူကရိန်းတို့သည် ယူကရိန်းလူမျိုး စစ်စစ်မှန်သမျှ အော်သိုဒေါ့ ဘာသာဝင် ဖြစ်ရမည်ဟု ခံယူထားကြသည်။ ၅၇% သော ရုရှားတို့ကလည်း ထိုသို့ပင် ဖြစ်သည်။

ထိုနှစ်နိုင်ငံ ၏ ခရစ်ယာန် ရာဇဝင်သည် နီးနီးကပ်ကပ် ဆက်နွယ် ပတ်သက်နေလာခဲ့သည်မှာ ကာလကြာမြင့်စွာ ကတည်းကပင် ဖြစ်သည်။ ယခု ဘဲလာရုစ်၊ ယူကရိန်း နှင့် ရုရှား အနောက်ခြမ်း ဒေသများကို စုစည်း တည်ထောင်ထားသည့် ကီဗန် ရပ်စ် နိုင်ငံတော်ကြီး ဖြစ်တည်ခဲ့သည့် ၉ ရာစုကတည်းကပင် ခရစ်ယာန် ဘာသာ သည် ရောက်ရှိလာခဲ့သည်။

ဗလာဒီမာ ပူတင် အပါအဝင် ရုရှား ခေါင်းဆောင်များသည်အဆိုပါ သုံးနိုင်ငံ၏ သမိုင်းကြောင်း အရင်းအမြစ်များကို ခြေရာခံ ကာ ၎င်းတို့၏ ဒေသအတွင်း ဗိုလ်ကျလွှမ်းမိုးနေမှုကို တရားမျှတမှု ရှိလေဟန် ပုံဖေါ်ခဲ့ကြသည်။ နောက်ပိုင်း နိုင်ငံနယ်နမိတ်များ ရွေ့လျား ဖြစ်တည်လာခဲ့သော်ငြားလည်း ရုရှား နှင့် ယူကရိန်း ဘုရားကျောင်း အဖွဲ့အစည်းများသည် ကျောခြင်းကပ် ရင်ခြင်းကပ် ရှိနေမြဲ ဖြစ်သည်။ ဆိုဗီယက် ယူနီယံ ပြိုကွဲသွားပြီး နောက်တွင် ယူကရိန်း ရှိ ဘုရားကျောင်းများသည် ရုရှား ကျောင်းတော်ရာကြီး၏ အဖွဲ့ခွဲ အဖြစ် ဆက်လက်တည်ရှိလာခဲ့သည်။

ထူးဆန်းသည်က ရုရှား တို့ နှင့် ဆက်နွယ်နေသော ဘုရားကျောင်းများသည် ယူကရိန်း အော်သိုဒေါ့ အဖွဲ့အစည်း တခုတည်း မဟုတ်ပဲ ရုရှားတော်လှန်ရေးကြီး နောက်ပိုင်း တိုင်းပြည်မှ ထွက်ပြေးလာကြသော အဝေးရောက် ယူကရိန်းများ အတွက် ဒုတိယ ဘုရားကျောင်းကြီး တခု ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ အဆိုပါ ဘုရားကျောင်း အဖွဲ့သည် ယူကရိန်း လွတ်လပ်ရေး ရပြီးနောက် ပြည်တော် ဝင်လာခဲ့ကြသည်။

၁၉၉၂ တွင် တတိယ အော်သိုဒေါ့ ဘုရားကျောင်းအား လွတ်လပ် အမှီခိုကင်းသော အမျိုးသား ကျောင်းဆောင်ကြီး အဖြစ် တည်ထောင်လာခဲ့ကြပြန်သည်။ အဆိုပါ ဥရောပ အနွယ်ဖွား နှစ်ဖွဲ့ နှင့် ရုရှား ဩဇာခံ ဘုရားကျောင်းအဖွဲ့အကြား ကွဲပြဲလာနေမှုသည် ယူကရိန်းတွင် တင်းမာမှုများ ဖြစ်ပေါ်လာခဲ့ရသည်။

ရုရှား ဩဇာခံ ဘုရားကျောင်း အဖွဲ့တွင် ဒေသ အလိုက် တည်ထောင်ထားသော ဘုရားကျောင်းများ ၁၁,၀၀၀ ခန့် ရှိနေပြီးူ အင်အားကြီးမားနေဆဲ ဖြစ်သည်၊ အထူးသဖြင့် ရုရှား နှင့် နယ်နမိတ် ထိစပ်နေသော ယူကရိန်း အရှေ့ခြမ်းတွင် အများဆုံး ဖြစ်သည်။ ထိုဒေသများတွင် နေထိုင်သူများသည် ရုရှား ဘာသာစကားကို ပြောဆိုသူများလည်း ဖြစ်သည်၊ အခြား ဘုရားကျောင်း နှစ်ဖွဲ့ပေါင်းလျှင် အနောက်ဖက် ခြမ်းတွင် ဘုရားကျောင်း ၅,၅၀၀ ခန့် ရှိနေကြသည်။

၂၀၁၄ တွင် ယူကရိန်’၏ ပြည်နယ်တခု ဖြစ်သော ကရိုင်းမီယားအား ရုရှားတို့ ဝင်ရောက် ကျုးကျော် သိမ်းပိုက်ခဲ့ပြီး နောက်တွင်မူ ရုရှား အော်သိုဒေါ့ ဘုရားကျောင်း များ အပေါ် လူထုက တင်းတင်းမာမာ ဆက်ဆံလာခဲ့ကြသည်။ ယူကရိန်းတွင် ကောက်ယူခဲ့သော စစ်တမ်းများအရ ရုရှား အော်သိုဒေါ့ ဘုရားကျောင်း အကြီးအကဲ ဖြစ်သူ အား ၂၀၁၃ တွင် ထောက်ခံမှု ၄၀% ရှိခဲ့ရာမှ ၂၀၁၈ တွင် ၁၅% အထိ ထိုးကျလာခဲ့သည်။ အော်သိုဒေါ့ ဘာသာဝင်များလည်း ရုရှား ကျောင်းတိုက်များအား အလုံးအရင်း နှင့် စွန့်ခွာလာခဲ့ကြပြီး လွတ်လပ်အမှီအခို ကင်းသော ကျောင်းတိုက်များသို့ ရောက်လာခဲ့ကြသည်။

၂၀၁၈ တွင် ထိုစဉ်က ယူကရိန်း သမ္မတ ပီထရို ပိုရိုရှင်ကို သည် ကွန်စတန်တီနိုပဲလ်ရှိ အော်သိုဒေါ့ ဂိုဏ်းချုပ် ဘုန်းတော်ကြီး ဘာတိုလိုမြူး အား ယူကရိန်း ဘုရားကျောင်းအား အပြည့်အဝ ကိုယ်ပိုင် စီရင် ခွင့် ရ အဆင့်အတန်း သတ်မှတ်ပေးပါရန် တောင်းဆိုလာခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဘုန်းတော်ကြီး ဘာတိုလိုမြူးက ယူကရိန်း ရှိ လွတ်လပ် အမှီအခို ကင်းသော ဘုရားကျောင်းများမှ ထိုကဲ့သို့ တောင်းဆိုလာမှုမျိုး ခုနှစ်ကြိမ် ခန့် ရှိခဲ့သော်လည်း လက်ခံခဲ့ခြင်း မရှိဟု နိုင်ငံခြား ဆက်ဆံရေး ဥရောပ ကောင်စီ အဖွဲ့ကြီးသို့ ထုတ်ဖေါ် ပြောဆိုခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ယူကရိန်း သမ္မတ နှင့် ပါလီမန် တို့၏ မေတ္တာရပ်ခံလာမှုကြောင့် လက်ခံလာခဲ့သည်။

ထို့နောက်ပိုင်း တွင် ရုရှား ဘုရားကျောင်းငယ် ၅၀၀ နီးပါးသည် ကိုယ်ပိုင် စီရင်ခွင့် အဆင့်အတန်း ရလာပြီ ဖြစ်သည့် ကျောင်းတော်ရာ လက်အောက်ခံ အဖြစ် ရွှေ့ပြောင်းလာခဲ့ကြသည်။ နိုင်ငံတကာရှိ အော်သိုဒေါ့ ဘုရားကျောင်း အများစုနှင့် အခြား ခရစ်ယာန် အသင်းအဖွဲ့များက ထိုသို့ အဆင့်အတန်းကို လက်ခံ အသိအမှတ်ပြုခဲ့ကြသော်လည်း ရုရှားတို့က လက်ခံရန် ငြင်းပါယ်ခဲ့ကြသည်။ ထို့အပြင် ကွန်စတန် တီနိုပဲလ် ‌နှင့်လည်း အဆက်အသွယ် ဖြတ်တောက်ခဲ့ကြသည်။ ထိုသို့ အသိအမှတ် ပြုသော ယူကရိန်းရှိ ရုရှား အထောက်အပံ့ ရရှိနေသော ကျောင်းတိုက်များကိုပါ အကူအညီ ပေးနေမှုများ ရပ်ဆိုင်း ပစ်ခဲ့ကြသည်။

ရုရှား တွင် ထိုသို့ ကွဲပြဲသွားမှုသည် ယခုတိုင် ဂယက်ရိုက်ခံနေရဆဲ ဖြစ်သည်၊ ထိုသို့ ကွန်စတင်တီနိုပဲလ်မှ ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းသည် “ရုရှား နှင့် ယူကရိန်း ပြည်သူများ အား သွေးခွဲရန် ကြံရွယ်ခြင်း” ဖြစ်သည်ဟု သမ္မတ ပူတင်က ပြောလာခဲ့သည်။ ယူကရိန် နယ်ခြား သို့ အင်အား တသိန်းခန့် ရှိသော တပ်များ မစေလွှတ်မီ ဇူလိုင် လ အတွင်းက “နှစ်နိုင်ငံအကြား ဘာသာရေး အရ သွေးစည်း‌နေမှုသည်” တိုက်ခိုက်ခြင်း ခံနေရပြီဟု ဆိုသည်။ ထိုလမှာပင် ထောင်ပေါင်းများစွာ ကျန်နေသေးသော ယူကရိန်းရှိ ရူရှားအော်သိုဒေါ့ ကျောင်းတိုက်မှ အဖွဲ့ဝင်များသည် ကီယက်မြို့တော်တွင် ချီတက် ဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။

မည်သို့ပင် ပူညံပူညံ လုပ်စေကာမူ ယူကရိန်း အော်သို့ဒေါ့ ဘုရားကျောင်းများ၏ ကိုယ်ပိုင် စီရင် ပြဠာန်း နိုင်ခွင့်သည် ပြန်လည် ပြောင်းလဲ၍ မရတော့ပဲ ရုရှား နှင့် ယဉ်ကျေးမှု နှင့် ဆက်နွယ် ပတ်သက်နေမှုများလည်း အလျင်အမြန် ဖြတ်တောက်ပစ်လာကြတော့မည်လည်း ဖြစ်သည်။

ထိုအချက်အား လွန်ခဲ့သည့် လအတွင်း ယူကရိန်း အော်သိုဒေါ့ ကျောင်းတိုက်များမှ ခရစ်စမတ်နေ့ကို ဒီဇင်ဘာ ၂၅ သို့ ရွှေ့ပြောင်းရန် အဆိုပြုလာသည်က သက်သေခံနေပေသည်။