ဟစ်တလာ ၏ ဂျာမန် ဒီမိုကရေစီ ကို ၅၃ ရက် နှင့် ဖုတ်ကြည်း မီးသင်္ဂြိုလ်ခဲ့ခဲ့ ပုံ (နိဂုံး)

by Hla Soewai - May 14 2025

ဟစ်တလာ တင်ပြသည့် ဥပဒေကို ကိုယ်စားလှယ် များ ဆွေးနွေးရန် ပါလီမန်ကို ခေတ္တ ရပ်ဆိုင်းလိုက်သည်။ ထို့နောက် ညနေ ၆:၁၅ တွင် ပြန်လည် စတင်သည့် အခါ ထို ဥပဒေ အပေါ် ဝေဖန် ကန့်ကွက် ပြောဆိုမည့်သူ ဟူ၍ ဆွစ်ဇာလန် သို့ သွားရောက် ရှောင်တိမ်းနေရာ မှ ပြန်ရောက်လာသူ ဆိုရှယ် ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီ ခေါင်းဆောင် အော်တို ဝဲလ် သာ ရှိတော့သည်။ 

 

အော်တို ဝဲလ်သည် ၎င်း၏ အသက်အန္တရာယ် ရှိလာနိုင်သည် ကို ပင် အမှု မထားဘဲ ဟစ်တလာ ကို ထိတ်တိုက် စိန်ခေါ်လာတော့သည်။ ဝဲလ် မှ စကား ပြောရန် ဟန်ပြင်လိုက်ချိန်တွင် ဟစ်တလာသည် ထိုင်နေရာ မှ ထ မလို လုပ်လာ၍ ပေပင် က သူ့လက်ကို ဖမ်းဆုပ်ကာ ပြန်ထိုင်ခိုင်းလိုက်ရသည်။

 

ဝဲလ်က "ယခုလို သမိုင်းတွင်မယ့် အချိန်ကာလ မှာ ကျွန်တော်တို့ ဆိုရှယ် ဒီမိုကရက်များက လူလူချင်း စာနာ ထောက်ထားမှု၊ တရားမျှတမှု၊ လွတ်လပ်မှု နဲ့ ဆိုရှယ်လစ်ဝါဒ တွေကို စောင့်ထိန်းလိုက်နာသွားမယ်လို့ အလေးအနက် ကတိပြု ပါတယ်" ဟု ပြောဆိုသွားခဲ့သည်။

 

၎င်း မှ ဟစ်တလာ၏ ဝိုင်မာ သမ္မတ နိုင်ငံ အပေါ် ပျက်စီးရာ ပျက်စီးကြောင်း နှင့် အမုန်းတရား၊ ကွဲပြားမှု များ ဖြစ်အောင် မျိုးစေ့ချ ကြိုးပမ်း‌ နေမှု များအား ပြစ်တင်ပြောဆိုသွားခဲ့သည်။

 

ဟစ်တလာသည် နိုင်ငံအား မကောင်းဆိုးဝါး ဇာတ်သွင်းရန် ကြံစည် နေသော်လည်း သမ္မတ နိုင်ငံ တည်ထောင်ခဲ့သည့် အခြေခံမူ များသည် တည်တံ့နေမည်သာ ဖြစ်သည်ဟု အခုလို ပြောဆိုသွားခဲ့သည်။

 

"မည်သို့သော် Enabling Act ကမျှ အမြဲလို တည်တံ့နေပြီး ဖျက်ဆီး၍ မရနိုင်သော အိုင်ဒီယာ များကို ဖျက်လိုဖျက်ဆီး လုပ်၍ ရမည် မဟုတ်"

 

ဟစ်တလာက ထိုင်ရာမှ ထလိုက်ပြီး "ကိုယ်စားလှယ်တော်ကြီး ပြောသွားတာတွေက သီအိုရီ အားဖြင့် ဆိုရင်တော့ အတော်ကောင်းတဲ့ စကားလုံး တွေပါပဲ၊ ဒါပေမယ့် ကမ္ဘာ သမိုင်း အတွက်တော့ အတော်လေး နောက်ကျသွားပြီ။" ဟစ်တလာသည် သူ့အား ဂျာမန် ပြည်သူများ၏ လုံခြုံရေး ကို ခြိမ်းခြောက်နေသူ အဖြစ် စွပ်စွဲမှု များကို ပယ်ချခဲ့သည်။

 

ဆိုရှယ် ဒီမိုကရက်များကို ၎င်းတို့ အနေဖြင့် ဂျာမန် ပြည်သူများ အတွက် လွန်စွာ အရေးကြီးသည့် ပြဿနာ များ ဖြစ်သော အလုပ်လက်မဲ့ အရေး၊ တည်တည်ငြိမ်ငြိမ် နှင့် ဂုဏ်သိက္ခာ ရှိရှိ နေထိုင်နိုင်ရေး ဆိုသည်တို့ကို ဖြေရှင်းနိုင်ရန် ဆယ်သုံးနှစ်လုံးလုံး အချိန်ရခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်ကို ဝဲလ် အား သတိပေးလိုက်ပြန်သည်။

 

"ခင်ဗျား တို့ လက်ထဲမှာ အာဏာ ရှိနေတုန်းက ဒီတိုက်ပွဲ တွေ ဆင်နွှဲဖို့ ဘယ်ရောက်နေကြတုန်း" ဆိုသည့် ဟစ်တလာ၏ အမေးကို အမျိုးသား ဆိုရှယ်လစ် အမတ်များ နှင့် ပွဲ ကြည့်စင် တွင် ရှိနေကြသူ များက ကောင်းချီးဩ‌ဘာ ပေးလိုက်ကြသည်။ ကျန် အမတ်များက တော့ တုတ်တုတ်မျှ မလှုပ်ဘဲ ငြိမ်၍ နေသည်။ နောက်ပိုင်း ဆက်တိုက် ဆိုသလို ဟစ်တလာ အဆိုပြုလာသည့် Enabling Law အပေါ် ၎င်းတို့၏ စိုးရိမ် မကင်း ဖြစ်မှုများ နှင့် ၎င်းတို့၏ ရပ်တည်ချက်များကို ထုတ်ဖေါိ ပြောဆိုလာကြသည်။

 

ဘာဗေးရီယား ပြည်သူ ပါတီ ကိုယ်စားလှယ် များလို အလယ်ဝါဒ သမားများသည် ဟစ်တလာ၏ အဆိုအပေါ် သံသယ ရှိနေသော်လည်း မဲပေးရန် လိုလားနေသည်။ အလားတူ ဂျာမန် နိုင်ငံတော် ပါတီ ခေါင်းဆောင် ရိမ်းဟိုး မေယာ ကလည်း ဟစ်တလာ ကို အာဏာရှင် ဆန်ဆန် လုပ်ပိုင်ခွင့် အပ်နှင်းရမည့် အပေါ် ချီတုံချတုံ ဖြစ်နေပြီး လွတ်လပ်စွာ တရားစီရင် ပိုင်ခွင့်၊ သတင်းစာ လွတ်လပ်ခွင့်၊ ဥပဒေ ဖြင့် နိုင်ငံသား အားလုံး၏ အခွင့်အရေး အား တန်းတူ ညီမျှ အကာအကွယ် ပေးရေး တို့ နှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်မကင်း ဖြစ်ရကြောင်း ထုတ်ဖေါ် ပြောဆိုခဲ့သည်။ ထိုသို့ ပြောပြီး နောက် ၎င်း၏ ပါတီသည်လည်း ဟစ်တလာ ဥပဒေအား မဲပေးရန် ဆုံးဖြတ်ပြီးပြီ ဟု ပြောလာ၍ ရယ်သံများ ဆူညံစွာ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။

 

ည ရှစ်နာရီ မထိုးမီ လောက်တွင် မဲပေးမှု အဆုံးသတ် သွားခဲ့သည်။ တက်ရောက်လာသည့် ဆိုရှယ် ဒီမိုကရက် အမတ် ၉၄ ယောက်က ကန့်ကွက်မဲ ပေးခဲ့ကြသည်။ ထိုအထဲတွင် ပရပ်ရှား ပြည်နယ် ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဟောင်း ကားလ် ဆီ‌ဗာရင်လည်း ပါဝင်သည်၊ ၎င်းသည် ထို့နေ အစောပိုင်းက ပါလီမန်ထဲ ဝင်ခါနီးတွင် ဖမ်းဆီးခြင်း ခံခဲ့ရသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် မဲပေးနိုင်ဖို့ ခေတ္တ ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့သည်။

 

ကျန်ရှိသည့် လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် ၄၄၁ ဦး စလုံးက ထောက်ခံမဲ ပေးခဲ့ကြသည်။ ထို့အတွက် ဟစ်တလာသည် ၎င်း လိုအပ်‌နေသည် ထက် ပင် ပိုပြီး ထောက်ခံမဲ ငါးပုံ လေးပုံ အထိပင် ရရှိသွားခဲ့သည်။ ဤသို့ဖြင့် ဟစ်တလာ၏ Enabling Law သည် တစုံတရာ ပြင်ဆင်၊ ကန့်သတ်ခြင်း မျိုး တခုတလေမျှပင် ထည့်သွင်းစရာ မလိုဘဲ ဥပဒေ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

 

နောက်နေ့ မနက်တွင် အမေရိကန် သံအမတ်ကြီး ဖရက်ဒရစ် ဆက်ကက်သည် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ဌာနသို့ ‌ကြေးနန်းတစောင် ပေးပို့ခဲ့သည်။

 

ကြေးနန်း ထဲတွင် "ဥပဒေ၏ အခြေခံ သဘောသဘာဝ ကို ကြည့်မည်ဆိုက ဟစ်တလာ အစိုးရသည် ၎င်းတို့ အပေါ် ဖွဲ့စည်း ပုံအရ ထိန်းချုပ်ထားမှု မှန်သမျှ ကို ဖယ်ရှားပြီး အုပ်ချုပ်ရေး စနစ် တခုလုံးကို ပြန်လည် တည်ဆောက်နိုင်ပြီ" ဟု ပါရှိခဲ့သည်။

 

ထိုအချိန်က အမျိုးသား ဆိုရှယ်လစ် ကိုယ်စားလှယ် အဖြစ် လွှတ်တော် ခမ်းမ ထဲ ရောက်နေသော ဂျိုးစက် ဂိုဘဲလ်သည် အမျိုးသား ‌ဆိုရှယ်လစ်များသည် ဖက်ဒရယ် သမ္မတ နိုင်ငံ ၏ ဖွဲ့စည်းပုံ တခုလုံးကို ဖွဲ့စည်းပုံ ဘောင် အတွင်းမှ ပင် ဖြိုလှဲပစ်နိုင်ခဲ့သည်ကို အလွန် အံ့ဩမိခဲ့ကြောင်း နောက်ပိုင်းတွင် ပြောဆိုခဲ့သည်။

 

ဂိုဘဲလ်သည် ၁၉၂၆ တွင် လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် အဖြစ် ပထမဆုံး ရွေးချယ် တင်မြှောက်ခံခဲ့ရသော အမျိုးသား ‌ဆိုရှယ်လစ် ပါတီ ဝင် ၁၂ ဦးထဲတွင် ပါဝင်လာခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ ၎င်းနှင့် အတူ ဟားမင်း ဂိုးရင်း၊ ဟန်းစ် ဖရန့် တို့လည်း ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်၊ ထိုစဉ်က လွှတ်တော် ညီလာခံ ခမ်းမကြီး၏ အစွန် တွင် လက်‌ မောင်း တွင် စကြာ တံဆိပ်တပ်ကာ ရှပ်ညို ယူနီဖောင်း များ ဝတ်ကာ မထင်မရှား ထိုင်နေရသည့် ဘဝ မှ ယခုအခါ ခရီးသွားလျင်လည်း ရထား၏ ပထမတန်းတွဲ၊ စားသောက်လျင်လည်း လျော့ဈေး ဖြင့် စားနိုင်‌သောက်နိုင်သည့် အခွင့်ထူးခံများ ဖြစ်လာကြသည်။

 

ထို့အပြင် ဒီမိုကရေစီ တည်ဆောက်ပုံ၊ လုပ်ငန်းစဉ် များ ကို သဘောရှိ ဖျက်လို ဖျက်ဆီး လုပ်နိုင်ခွင့်လည်း ရရှိခဲ့ကြပြီ ဖြစ်သည်။

 

"ဒီမိုကရေစီ ရဲ့ အကြီးမားဆုံး ပျက်လုံးက သူ့ကို အသေ သတ်နိုင်တဲ့ ရန်သူတွေကို သူ့ကို ဘယ်လို ဖျက်ဆီး နိုင်တယ် ဆိုတဲ့ နည်းလမ်းတွေ ထုတ်ပေးတာပဲ" ဟု ဂိုဘဲလ်က မှတ်ချက် ချခဲ့သည်။

 

ဤသို့ဖြင့် ဟစ်တလာသည် ဝိုင်မာ သမ္မတ နိုင်ငံ၏ ပါလီမန် ဒီမိုကရေစီ စနစ်ကြီး တခုလုံး ၅၃ ရက် ဆိုသော တိုတောင်းသော ကာလ အတွင်း အပြီးအပိုင် ဖုတ်ကြည်း မီးသင်္ဂြိုလ် ပစ်နိုင်ခဲ့ ပြီ ဖြစ်သည်။