တိုင်းမ် မဂ္ဂဇင်းသည် man of the year ကို ရွေးချယ် ပေး လေ့ ရှိသလို အီ‌ ကော်နောမစ် သည် လည်း ဒီဇင်ဘာလ ရောက်တိုင်း တနှစ် အတွက် country of the year ကို ထုတ်နှုတ်တင်ပြလေ့ ရှိသည်။

ထိုသို့ ထုတ်နှုတ်တင်ပြရာတွင် အချမ်းသာဆုံး၊ ပျော်ရွှင်စရာ အကောင်းဆုံး၊ ကိုယ့်ကျင့်တရား အပြည့်ဝ ဆုံး နိုင်ငံများ မဟုတ်ဘဲ လက်ရှိ အခြေအနေများမှ တိုးတက်အောင် ဖေါ်ဆောင်နိုင်ခဲ့သည့် နိုင်ငံများကို ရွေးထုတ်ခဲ့စမြဲ ဖြစ်သည်။

ယခု နှစ် အတွက် ငါးနိုင်ငံ ကို ချပြလာခဲ့သည်။ ထိုနိုင်ငံများသည်..

(၁) ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်

(၂) ဆီရီယား

(၃) အာဂျင်တီးနား

(၄) တောင်အာဖရိက

(၅) ပိုလန် တို့ ဖြစ်သည်။

အဘယ်ကြောင့် ထိုသို့ ရွေးချယ်ခဲ့ရသည် ဆိုသည်ကို ဆက်လက်တင်ပြသွားပါမည်။

(၁) ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်

လူဦးရေ ၁၇၅ သန်းရှိ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သည် ၂၀၂၄ အတွက် country of the year ဖြစ်လာသည်။

ဩဂုတ်လ အတွင်း ကျောင်းသားများ ဦးဆောင်သည့် ကန့်ကွက် ဆန္ဒပြ ပွဲ များ ဖြစ်ပွားလာမှု နှင့် အတူ နိုင်ငံအား ၁၅ နှစ်ကြာ တဦးတည်း သဘော နှင့် အုပ်ချုပ်လာသည့် ရှိတ် ဟာဆီနာ သည်လည်း တိုင်းပြည်မှ ထွက်ပြေးသွားခဲ့ရသည်။

သူမသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် လွတ်လပ်ရေး ဖခင်ကြီး၏ သမီး ဖြစ်ပြီး တခါက စီးပွားရေး တိုး တက်လာအောင် စွမ်းဆောင် ပေးနိုင်ခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် နိုင်ငံအား ဖိနှိပ် အုပ်ချုပ်ရန် အားသန်လာကာ ရွေးကောက်ပွဲ အား ကလိန်ကကျစ် လုပ်လာပြီး အတိုက်အခံ များ ကို ဖမ်းဆီး ထောင်ချ ပစ်ခဲ့သည်။

ဆန္ဒပြသူများကို ပစ်ခတ်ရန် လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့အား အမိန့်ပေး စေခိုင်းခဲ့သည်။ သူမ အုပ်ချုပ်နေစဉ် ကာလ အတွင်း ငွေကြေး အမြောက်အမြား ပျောက်ဆုံးသွားခဲ့ရသည်။

ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ် သည် အာဏာ လက်ပြောင်းလက်လွှဲ လုပ်သည့် အခါတိုင်း လက်စားချေ သတ်ဖြတ်မှုများ ဖြစ်ပွားခဲ့စမြဲ ဖြစ်သည်။ သို့သော် ယခု အသွင်ကူးပြောင်းမှု သည် ချောချောမွေ့မွေ့ ရှိခဲ့သည်။

နိုဘယ် ငြိမ်းချမ်းရေး ဆုရှင် မိုဟာမက် ယူနွတ်စ် ဦးဆောင်သော တတ်သိပညာရှင် များ နှင့် ဖွဲ့စည်းထားသည့် ကြားကာလ အစိုးရအား ကျောင်းသား၊ စစ်တပ်၊ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင်များ၊ လူမှုရေး အဖွဲ့အစည်းများက ထောက်ခံခဲ့ကြသည်။

တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေး ကို ပြန်လည် တည်ဆောက်နိုင်ခဲ့ပြီး စီးပွားရေး ကို တည်ငြိမ်မှု ရှိအောင် တည့်မတ် ပေးနိုင်ခဲ့သည်။

လာမည့် နှစ် အတွင်း အိန္ဒိယ နှင့် ဆက်ဆံရေး ပြန်လည် ကောင်းမွန်အောင် ကြိုးစားဖို့ လိုအပ်နေပြီး ရွေးကောက်ပွဲ ပြုလုပ်ပေးရမည့် အချိန်ကိုလည်း ဆုံးဖြတ်ရဖို့ ရှိနေသည်။ ထိုသို့ မလုပ်မီ တရားရုံးများ ကြားနေ ပေးနိုင်ရေး သေချာအောင် စီမံပေးရမည် ဖြစ်ပြီး အတိုက်အခံများ ပြန်လည် စုစည်း နိုင်ရန် လည်း အချိန်ပေးရမည် ဖြစ်သည်။

ထိုလုပ်ငန်းစဉ်များသည် လွယ်ကူလှသည် မဟုတ်သော်လည်း သက်ဦး ဆံပိုင် အုပ်ချုပ်နေမှု ကို ဖြိုဖျက်ပြီး ပို၍ လစ်ဘရယ် ဆန်မည့် အစိုးရ ပေါ်ထွန်းရေး လမ်းကြောင်းကို လျောက်လှမ်း နေမှု ကြောင့် ၂၀၂၄ အတွက် country of the year အဖြစ် ရွေးချယ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။

(၂) ဆီရီယား

ဒုတိယ အဖြစ် ဆီရီယား ကို ရွေးရမည် ဖြစ်သည်။ ဒီဇင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့တွင် ဘာရှာ အယ် အာဆတ်အား ဖြုတ်ချ နိုင်ခဲ့မှု နှင့် အတူ တိုင်းပြည်အား ရာစုနှစ်ဝက် နီးပါး ယုတ်မာ ကောက်ကျစ်စွာ အုပ်ချုပ် ခဲ့သည့် အာဏာရှင် မင်းဆက် အဆုံးသတ် သွားခဲ့သည်။

ဆယ်သုံးနှစ်လုံးလုံး ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် ပြည်တွင်းစစ် နှင့် အုပ်ချုပ်နေသူ များ ကျုးလွန်ခဲ့သည့် အကြမ်းဖက်မှု များကြောင့် လူပေါင်း ၆၀၀,၀၀၀ ခန့် အသက်ဆုံးရှူံးခဲ့ရသည်။

အာဆတ် အစိုးရသည် ဓါတု လက်နက်များ အသုံးပြူခဲ့သည့် အပြင် ၎င်းတို့ အား ဆန့်ကျင်သည်ဟု ယူဆခံရသူများအား နှိပ်စက်ညှင်းပမ်းခဲ့သည်။ ၎င်းတို့ လိုအပ်သော ငွေကြေးများရရန် မူးယစ်ဆေးဝါး ရောင်းဝယ် မှု များ အကြီးအကျယ် ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

အာဆတ်၏ ကျဆုံးခန်း ကို ကြည့်၍ ဆီရီယား နိုင်ငံသားများ ပျော်ရွှင် မြူးတူးခဲ့ကြမှု နှင့်အတူ ၎င်းအား ကျောထောက်နောက်ခံ ပေးထားခဲ့သည့် ရုရှား နှင့် အီရန် အဖို့ အရှက်တကွဲ ဖြစ်သွားခဲ့ရသည်။ 

(၃) အာဂျင်တီးနား

အာဂျင်တီနား အား စီးပွားရေး ပြုပြင် ပြောင်းလဲခဲ့မှု များ အတွက် ရွေးချယ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။ အာဂျင်တီးနားသည် ကာလ ကြာမြင့်စွာကပင် အလွန်အကျွံ သုံးစွဲခဲ့မှု များ၊ ငွေကြေး ဖေါင်းပွမှုများ၊ ငွေလဲနှုန်းများ အဆင့်ဆင့် ထားရှိခဲ့မှု များ ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည့် စီးပွားရေး မူဝါဒ များ အလွဲလွဲ အချော်ချော် ကျင့်သုံးခဲ့သည်။

၂၀၂၄ တွင် မင်းမဲ့စရိုက်ဖက် ယိမ်းသည့် အရင်းရှင် ဝါဒီ တဦး ဖြစ်သူ ဟာဗီယား မီလေး သည် သမ္မတ အဖြစ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခံခဲ့ရသည်။ ၎င်းသည် တဖက်စွန်း အရောက်ဆုံး လွတ်လပ်သည့် ဈေးကွက် မူဝါဒ ကို ကျင့်သုံးလာခဲ့သည်။ အစိုးရ အသုံးစရိတ် များကို ဖြတ်တောက် ပစ်ခဲ့ပြီး စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းများကို လျော့ချ ပေးလာခဲ့သည်။

ထို့အတွက် ငွေကြေး ဖောင်းပွမှု နှုန်း ကျဆင်းသွားခဲ့ပြီး အစိုးရ မှ ချေးငှားမည့် ကုန်ကျစရိတ်လည်း လျော့နည်း သွားခဲ့သည်။ စီးပွားရေးသည် တတိယ လေးလပတ် အတွင်း ဦးမော့လာခဲ့သည်။

သို့သော် အာဂျင်တီးနားသည် ၎င်းတို့၏ ငွေကြေးကို အလွန်အကျွံ တန်ဖိုး မြှင့်ထားသည့် ပြဿနာ ဆက်ရှိနေသည့် အတွက် ဆေးမြီတို နှင့် ကုထုံးအား လူထု ထောက်ခံနေမှု သည် ရေရှည် ခံမည့် အလားအလာ မရှိပေ။

(၄) တောင်အာဖရိက

မေလ အတွင်း ကျင်းပခဲ့သည့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် အာဖရိက အမျိုးသား ကွန်ဂရက် ပါတီသည် အသားအရောင် ခွဲခြားမှု စနစ် အဆုံးသတ်ပြီး နောက်ပိုင်း ပထမဆုံး အကြိမ် အဖြစ် ပါလီမန် တွင် အမတ်နေရာ အများစု ရရှိ‌ နေသည့် အနေအထား အဆုံးသတ် သွားခဲ့သည်။

မဲဆန္ဒရှင်များသည် စီးပွားရေး ပျက်ပြားလာနေမှုနှင့် အတူ ပါတီ ထိတ်တန်း ခေါင်းဆောင်များက နိုင်ငံ ဘဏ္ဍာငွေများကို လုယက်ယူငင်နေသည့် အဖြစ်ကြောင့် အခြေအနေများ ပို၍ ဆိုးဝါးလာခဲ့သည်ကို စိတ်ကုန်လာနေကြသည်။ 

ယခုအခါ အာဖရိက အမျိုးသား ကွန်ဂရက်သည် အခြားပါတီများ နှင့် ပေါင်း၍ ညွှန်ပေါင်း အစိုးရ ပုံစံမျိုး နှင့် အုပ်ချုပ်လာခဲ့ရသည်။ ၎င်းတို့နှင့် ပူးပေါင်းလာသည့် ပါတီသည် ဒီမိုကရက် မဟာမိတ်များ ပါတီ ဖြစ်ပြီး ခေါင်းဆောင်များသည် ပို၍ ကျိုးကြောင်းဆီလျော်စွာ တွေးခေါ်နိုင်သည့် လစ်ဘရယ်သမား များ ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့သည် ယခင်ကတည်းက မြို့ကြီး မြိုငယ်များ ၏ အုပ်ချုပ်ရေး အတွက် ရွေးကောက်ပွဲများ တွင် အနိုင်ရရှိ ခဲ့ပြီး ကောင်းစွာ အုပ်ချုပ်နိုင်စွမ်း ရှိကြောင်း သက်သေပြနိုင်ခဲ့သည်။

ညွှန်ပေါင်း အစိုးရ အသစ်သည် ကာလကြာမြင့်စွာ ကတည်းက ရှိနေခဲ့သည့် အလုပ်လက်မဲ့ ပြဿနာ နှင့် ရာဇဝတ်မှု များ ထူပြောလာနေခြင်းများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်း ရန် ရုန်းကန်ရမည် ဖြစ်သော်လည်း ပိုမို ‌ကောင်းမွန်သော အုပ်ချုပ်ရေး အတွက် အခွင့် ကောင်းများ ထွက်ပေါ်လာနေပြီ ဖြစ်သည်။

(၅) ပိုလန်

၂၀၂၃ ရွေးကောက်ပွဲ အပြီး ထွက်ပေါ်လာခဲ့သော ဒေါ်နယ် တပ်စ် ၏ ‌အစိုးရသည် ယခင် အစိုးရ အဆက်ဆက် ၏ လက်ချက်ကြောင့် ကျန်ရစ်ခဲ့‌ သော ဒဏ်ရာဒဏ်ချက် များကို ကုစားနိုင်ရန် ကြိုးစားလာခဲ့သည်။

နိုင်ငံကို ရှစ်နှစ်ကြာ အုပ်ချုပ်သွားခဲ့သော ဥပဒေ စိုးမိုးရေး နှင့် တရားမျှတမှု ပါတီသည် ဟန်ဂေရီ ၏ ဗစ်တာ အော်ဘန် အစိုးရ ကို အတုယူကာ တရားရုံးများ၊ မီဒီယာများ၊ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများကို ထိန်းချုပ်လာခဲ့သည်။

ထို့အတွက် မစ္စတာ တပ်စ် သည် ပျက်စီးသွားသော အင်စတီကျုးရှင်းများကို ပြန်လည် ပြင်ဆင်ရမည့် တာဝန် ကြီးကို စတင် ထမ်းရွက်ခဲ့သည်။ ထို့အပြင် ပိုလန်အားလည်း ဥရောပ လုံခြုံရေး၏ ဒေါက်တိုင်ကြီး ဖြစ်လာရန် စစ်အသုံးစရိတ် နှင့် စစ်အင်အားကို တိုးချဲ့ ဖွဲ့စည်း ခဲ့သည်။

သို့သော် ဖွဲ့စည်းပုံ ဆိုင်ရာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်း အချို့ကို လျစ်လျူရှူခဲ့မှု များ ရှိလာခဲ့သည်၊ ဂျာမဏီ နှင့် ဆက်ဆံရေးသည်လည်း မပြေမလည် ဖြစ်နေဆဲပင် ဖြစ်သည်။

(၂၀၂၄ ဒီဇင်ဘာ ၁၉ ရက်နေ့ အီကောနော်မစ် မဂ္ဂဇင်းပါ "The Economist’s country of the year for 2024" ခေါင်းကြီးပိုင်း ဆောင်းပါးကို ပြန်လည် တင်ပြသည်။)