အနောက်တိုင်း မီဒီယာ များက မြန်မာ တို့ နှင့် ပတ်သက်၍ "forgotten war" အမေ့ခံ စစ်ပွဲ ဆိုသော စကားရပ်ကို ဖန်တရာတေ အောင် သုံးစွဲလာကြသည်။ ယင်းသည် ၎င်းတို့ အပြစ်ကို ၎င်းတို့ ဝန်ခံ သလို ဖြစ်နေယုံသာမက လက်ရှိ တွင်လည်း မြန်မာ တို့သည် နိုင်ငံတကာ၏ ထောက်ခံမှု မရပဲ တော်လှန် တိုက်ခိုက် နေ ရပြီးလည်း ဖြစ်၍ ထိုစကားရပ်သည် နောက်ပိုင်း တွင်လည်း မြေကြီး လက်ခတ် မလွဲနိုင်သော ဟောကိန်း ဖြစ်လာတော့သည်ဟု ဩစတေးလျှ နေရှင်နယ် ယူနီ‌ ဗာစီတီ၏ အရှေ့တောင် အာရှ ရေးရာ New Mandala စာစောင်တွင် Edith Mirante က ယခုလို ရေးသားလာခဲ့သည်။

ထိုစကားရပ်သည် ယခု မှ မဟုတ်ပဲ ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ် အတွင်း မြန်မာပြည် စစ်ဆင်ရေး များနှင့် ပတ်သက်၍လည်း သတင်းထောက်များက သုံးစွဲလာကြသည်။ ထို့အတွက်လည်း ရေခြားမြေခြားရှိ မြန်မာပြည် စစ်မျက်နှာ တွင် တိုက်ပွဲဝင်နေကြသော အမှတ် (၁၄) တပ်မကြီး ရှိ ဗြိတိသျှ စစ်သည်များ အဖို့ ၎င်းတို့သည် ဥရောပ နှင့် မြောက်အာဖရိကရှိ ရဲဘော်ရဲဖက် များလောက် အလေးပေး အာရုံစိုက်ခံရခြင်း မရှိပဲ လျစ်လျု ရှု ခံနေရသည်ဟု ထင်မြင်စရာ ဖြစ်လာခဲ့သည်။

ယခုလည်း ရခိုင် ပြည်နယ်၊ ချင်းပြည်နယ် အတွင်း နှင့် မြစ်ကြီးနား တဝိုက်တွင် တိုင်းရင်းသား တို့ ဆင်နွှဲနေသော တော်လှန်စစ်သည်လည်း ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ် နှင့် ထပ်တူထပ်မျှ ဖြစ်လာနေသည်။ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် များ၏ မျိုးဆက် သည် ဒုတိယ ကမ္ဘာစစ် အတွင်း ဗြိတိသျှ တို့ နှင့် လက်တွဲတိုက်ခိုက်လာသူများမှ ဆင်းသက်လာသူများ ဖြစ်ပြီး အာဏာသိမ်း တပ်သည် ဖက်ဆစ် ဂျပန် တို့ မှ မွေးဖွား ပေးလိုက်သည့် စစ်တပ်မှ ဆင်းသက်လာကြခြင်း ဖြစ်သည်။

ယခုအခါ အယ်ဂျာဇီယား နှင့် လန်ဒန် ဂါဒီယန် သတင်းစာကြီး မှ လွဲ၍ မြန်မာတို့၏ တော်လှန်စစ် နှင့် ပတ်သက်ပြီး နိုင်ငံတကာမှ သတင်းရယူ ရေးသားမှု အား ကြို့ကြားကြို့ကြားမျှသာ တွေ့နေရသည်။ ကနဦး အရေးအသားများ တွင် မြို့ပြများမှ လူငယ်များ နယ်ခြားဒေသရှိ တိုင်းရင်းသား တပ်များ ထံတွင် စစ်သင်တန်း တက်ရောက် သင်ယူနေကြသည့် အကြောင်း နှင့် ၎င်းတို့ တွင် စိတ်ဓါတ် သာ ရှိပြီး စစ်ရေး အတွေ့အကြုံ နည်းပါးနေသည့် အကြောင်းများ တွေ့ခဲ့ရသည်။

နောက်ပိုင်း တွင် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့ကြီး အဖြစ် ကြီးထွားလာပြီး တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များ နှင့် အတူ လက်တွဲ ပြီး စစ်ပွဲကြီး အသွင် ကူးပြောင်း ဆင်နွှဲ လာသည့် အခါ တွင်တော့ ထိုအကြောင်းများအား နိုင်ငံတကာ သတင်း မီဒီယာကြီးများမှ တကူးတက ရေးသားလာမှု များ အတော်လေး ရှားပါးသွားပြန်သည်။

စစ်သတင်းထောက် အများစုသည် ၂၀၂၂ အတွင်း ဖြစ်ပွားလာသော ယူကရိန်း စစ်ပွဲ ကြီး ဖက်သို့ ဦးလှည့် သွားကြ၍ လော၊ သို့တည်း မဟုတ် မြန်မာ နိုင်ငံတွင်း ရှိ သတင်းသမားများ ပေးပို့သော သတင်း ဆောင်းပါးများကို နိုင်ငံတကာ သတင်းဌာန အများစုက လက်မခံကြ၍ လော မသိ၊ ထိုသို့ အရေးတယူ ဖေါ်ပြရန် မလိုဟု ဆုံးဖြတ်ကြသူများသည် လည်း သတင်းဌာနများ၏ အယ်ဒီတာများ ဖြစ်ကြပြီး ၎င်းတို့ စိတ်ထဲတွင် ယူကရိန်း နှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်း စစ်ပွဲ များ နှင့် နှိုင်းစာလျှင် မြန်မာသည် လူအများ၏ စိတ်ဝင်စားမှု မဖြစ်စလောက်သာ ရှိသေးသည်ဟု ယူဆထားကြ၍လည်း ဖြစ်ပေသည်။

မြန်မာ နှင့် ပတ်သက်၍ နိုင်ငံတကာ သတင်းဌာနများ မှ ဖေါ်ပြလာကြသည်မှာ အများအားဖြင့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ အကျယ်ချုပ် ဘဝ ဖြင့် အကျဉ်းစံ ကာလ များ၊ ကျောက်စိမ်း တွင်း ပြိုကျမှု၊ နာဂစ် ဆိုင်ကလုံး မုန်တိုင်း အကြောင်းများ နှင့် နောက်ပိုင်းတွင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဖက် ထွက်ပြေးလာကြရသော ရိုဟင်ဂျာ ဒုက္ခသည်များ၏ ရင်နင့်ဖွယ် ပုံရိပ်များ၊ လမ်းများပေါ်တွင် ပစ်ခတ်ခံခဲ့ရသော ဆန္ဒပြသူ တို့ အကြောင်းများ ဖြစ်သည်။

လက်ရှိတွင် နိုင်ငံတဝှမ်း လက်နက်စွဲကိုင်၍ ထိထိရောက်ရောက် ဆန့်ကျင် တွန်းလှန်လာနိုင်ခဲ့ပြီး အောင်ပွဲများ ရရှိလာနေမှု များသည် ယခင် ၎င်းတို့ တင်ဆက်လာသည့် ဇာတ်ကြောင်းများအား မှောက်လှန်ပစ်လိုက်သလို ဖြစ်သွားစေခဲ့သည်။ ထို့ အတွက်ကြောင့်လည်း နိုင်ငံ မြောက်ပိုင်း တွင် ကြားရသူ အပေါင်း ကြက်သေ ‌သေစွားစေခဲ့သည့် အောင်ပွဲများ ရရှိလာနေ‌သော်လည်း ၎င်းတို့၏ သတင်းများထဲတွင် စစ်တပ်နှင့် ယှဉ်လျှင် အောက်ကနေ လှန်တိုက်နေရသည့် သာမန်ညောင်ည အဆင့်မျိုး ရေးသားလာကြသည်။

ဤသည်ကလည်း အမှန်ဟု ဆိုရမည် ဖြစ်သည်၊ PDF များတွင် လက်နက်ခဲယမ်း များ မပြည့်စုံမှု နှင့် လေကြောင်းမှ တိုက်ခိုက်နေမှု များကို ရင်ဆိုင်နေကြရဆဲ ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၄ ဧပြီ ၂၄ တွင် နယူးယောက်တိုင်း သတင်းစာတွင် ကရင်နီ တော်လှန်ရေး အဖွဲ့၏ အောင်မြင်မှု များ အကြောင်း ဖေါ်ပြလာသော ဆောင်းပါးအား "A Ragtag Resistance Sees the Tide Turning in a Forgotten War” (ချို့ချို့တဲ့တဲ့ ပေါက်ဖွားလာ‌ သော တော်လှန်‌ ရေးသည် အမေ့ခံစစ်ပွဲ ၏ လားရာကို ပြောင်းလဲ ပစ်နိုင်ခဲ့ခြင်း) ဟူ၍ ခေါင်းစဉ် တပ်ထားခဲ့ခြင်းသည် ဟာသဉာဏ် ကွန့်မြူးလွန်သွားခြင်း ဖြစ်နိုင်ပေသည်။

တိုက်ပွဲများတွင် ဖမ်းဆီးခံရသော အာဏာသိမ်း တပ်သားများကို ကြည့်က အချို့ ယူနီဖောင်း ပင် မပါပဲ အစုတ်စုတ်အပြတ်ပြတ် နှင့် ဖြစ်နေပုံ နှင့် နှိုင်းမည် ဆိုက စစ်ဝတ်စုံ အား သေသပ်ကျနစွာ ဝတ်ဆင်ထားသည့် PDF များ၊ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်များ နှင့် အပုံကြီး ကွာခြား‌ နေသည်ကို အလွယ်တကူပင် တွေ့မြင်နိုင်ပေသည်။ ယူနီဖောင်းသာမက ပုံပန်း သဏ္ဍန်အရလည်း တော်လှန်ရေး တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် အဟာရ ပြည့်ဝ ပြီး တိုက်ပွဲဝင် အသင့် အနေအထားဖြင့် ကြံ့ခိုင်တောင့်တင်းနေကြသည်။

နယူးယောက်တိုင်းသည် သတင်းခေါင်းစဉ်တွင် forgotten war ဟု သုံး နှုန်းခဲ့ခြင်းကပင် ကိုယ့်ပေါင် ကိုယ်လှန်ထောင်း သလို ဖြစ်နေသည်။ မြန်မာတို့၏ တော်လှန်‌ ရေး နှင့် ပတ်သက်ပြီး နယူး‌ ယောက် တိုင်းတွင် ၂၀၂၂ အတွင်း ၆ ကြိမ်၊၂၀၂၃ တွင် ၆ ကြိမ်သာ ပါရှိခဲ့ပြီး ထိုအထဲမှ ၄ ကြိမ်သည် အရပ်သား အများအပြား သေကြေခဲ့သည့် စစ်တပ်၏ လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှု အကြောင်းများ ဖြစ်နေသည်။

မြန်မာ တို့၏ စစ်အာဏာသိမ်း အဖွဲ့အား ဆန့်ကျင် တွန်းလှန်နေမှု များကို ၂၀၂၂ အစောပိုင်းမှစ၍ "အမေ့လျော့ခံ စစ်ပွဲ" ဟူ၍ စတင် သုံးနှုန်းလာကြသည်။

ယင်းသည် ၂၀၂၂ ဖေဖေါ်ဝါရီ-မတ်လ များ အတွင်း လမ်းပေါ် ဆန္ဒ ပြပွဲများ ခေတ္တခဏ စိတ်ဝင်စားလာကြ၍သော်၎င်း၊ သို့တည်းမဟုတ် မြန်မာဟူ၍ ဖြစ်တည်နေမှု ကို ‌လုံးလုံးလျားလျား မေ့လျော့သွားခြင်း ကြောင့်သော်၎င်း ဖြစ်နိုင်ပေသည်။

ဩစတေးလျှ ရုပ်သံ ကော်ပိုရေးရှင်း ABC သည် ချင်း တော်လှန်ရေး တပ်များထံ သွားရောက်ကာ သတင်း မှတ်တမ်း ရိုက်ကူးခဲ့ပြီး ၂၀၂၂ ဩဂုတ်လ ထဲတွင် "Myanmar's Forgotten War or Civil war you’ve never heard of” ခေါင်းစဉ် ဖြင့် ထုတ်လွှင့် တင်ဆက်လာခဲ့သည်။ ၂၀၂၂ ဇူလိုင်လ တွင်လည်း ချန်နယ်ဖိုး မှ "Myanmar: The Forgotten Revolution Dispatches" ခေါင်းစဉ် ဖြင့် သတင်းမှတ်တမ်းကို ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။

ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ သွားရောက် သတင်းယူခဲ့သည့် သတင်းသမား များ အဖို့ ထိုသို့ သတင်းခေါင်းစဉ် တပ်လာမှု များ အပေါ် အပြစ်တင်၍ မရ၊ မြန်မာ နှင့် ပတ်သက်လာလျှင် အယ်ဒီတာများသည် အိုဝဲလ်၊ ကစ်ပလင်း၊ ရွှေရောင် လွှမ်း‌သော စေတီပုထိုးကဲ့သို့‌ပင် အမေ့ခံစစ်ပွဲ၊ ပဋိပက္ခ၊ တော်လှန်ရေး အစရှိသည့် စကားလုံးများ အားလည်း ဖန်တရာတေအောင် သုံးနှုန်းလာတတ်ကြသည်။

ထိုသို့‌ တင်စား လာခြင်းသည် ကုလ၏ မြန်မာ လူ့အခွင့်အရေး တာဝန်ခံ တွန် အင်‌ဒရူး မှ ကုလသမဂ္ဂ အား မြန်မာ နှင့် ပတ်သက်၍ လက်နက် ရောင်းချမှု များ ပိတ်ဆို့ ပေးရေး ကဲ့သို့ တခုခု လုပ်ပါရန် မမောနိုင် မပန်းနိုင် တစာစာ တောင်းဆိုနေခဲ့မှု များ နှင့်လည်း ဆက်စပ်ကောင်း ဆက်စပ်နိုင်ပေသည်။

၂၀၂၂ စက်တင်ဘာလ အတွင်း တွန် အင်ဒရူးမှ ယခုလို ထုတ်ဖေါ် ပြောဆိုလာခဲ့သည်။ "မြန်မာ နိုင်ငံသား အတော်များများက ကမ္ဘာကြီးသည် သူတို့ ကို မေ့လျော့နေခြင်းလော၊ သို့မဟုတ် အလေးထားစရာ မဟုတ် ဟု အလွယ်တကူ ယူဆနေကြခြင်း လော ဟု ကောက်ချက် ချလာနေကြပြီ၊ သူတို့ အားလုံးက ကျွန်တော်ကို မေးလာကြတာကတော့ နိုင်ငံတွင်းရှိ မရေတွက် နိုင်သော အသက်ပေါင်းများစွာ ကို ကယ်တင် ပေးနိုင်ဖို့ ကုလ အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများက အဘယ်ကြောင့်များ လက်တွေ့ကျကျ နှင့် ထိရောက်သည့် အရေးယူမှု ‌တွေ လုပ်ဖို့ ငြင်းဆိုနေကြရတာလဲ"

၂၀၂၃ ဖေဖေါ်ဝါရီ လ ထဲတွင် CNN မှလည်း အင်ဒရူး၏ စကားကို သုံး၍ "Forgotten War" ဟု သုံးနှုံးလာပြီး နောက်ပိုင်းတွင် နိုင်ငံတကာ မီဒီယာ များ က မြန်မာ နှင့် ပတ်သက်လျှင် "F" နှင့် စသော စကားလုံးသည် အလိုလိုနေရင်း ခေါင်းထဲ တွင် ပေါ် လာကြတော့သည်။

သတင်း မီဒီယာ များသာမက နိုင်ငံတကာ အကျပ်အတည်းများ လေ့လာရေး အဖွဲ့ ၊ UNHCR ကဲ့သို့ အဖွဲ့အစည်း များကလည်း ထိုစကားလုံးကိုပင် သုံးနှုန်းလာကြပြန်သည်။

၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး၏ ထူးခြားသော အောင်မြင်မှု များ နှင့် အတူ မြိုများ၊ စစ်စခန်းများ အား ဆက်တိုက်ဆိုသလို သိမ်းယူနိုင်ခြင်း၊ အွန်လိုင်း ငွေလိမ်ဂိုဏ်းများကို ဖြိုခွင်းနိုင်ခြင်း၊ စစ်ကောင်စီ အားပျော့ ချိနဲ့ နေမှုများ ဗူးပေါ်သလို ပေါ်လာခဲ့ခြင်းများ ကြောင့် နိုင်ငံတကာ မီဒီယာများ ဂရုမပြုပဲ မနေနိုင်အောင် ဖြစ်လာခဲ့ရသည်။

မြဝတီ တွင် တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားလာပြီး ကရင်နီ ဒေသရှိ လွတ်မြောက်နယ်မြေ များသို့ ဝင်ထွက်သွားလာနိုင်ခွင့် ရလာ၍ ၂၀၂၄ တွင် နိုင်ငံတကာ သတင်းမီဒီယာများမှ တဖန် ပြန်၍ အာရုံစိုက်လာကြသည်။

သို့သော်လည်း forgotten ဆိုသော စကားလုံးက လုံးဝ ပျောက်ကွယ်သွားသည့် အဖြစ်အထိတော့ ရောက်မလာသေးပေ။

၎င်းတို့ ထိုသို့ မြန်မာအား လျစ်လျူ ရှုထားမှု နှင့် forgotten ဟု သုံးနှုန်းနေမှုများသည် တကယ်တမ်းတွင် နိုင်ငံတကာ၏ ကူညီ ထောက်ပံ့ရေး အစီအစဉ်များ နှင့် အစိုးရများ၏ ဆောင်ရွက်ချက်များ အပေါ် ရိုက်ခတ်မှုများ ဖြစ်လာနိုင်သည်။ သတင်းများတွင်‌ ဘေးဖယ်ထုတ် ခံလာရ၍ တော်လှန်ရေး အင်အားစု များအား နိုင်ငံတကာ၏ ကူညီ ထောက်ပံ့မှု များ လျော့ပါးသွားစေခဲ့သည်။ ပြည်ပ နိုင်ငံ အများအပြား တွင် ရှိနေကြ‌သော မြန်မာ တိုင်းရင်းသားများသည် လည်း တော်လှန်ရေး ကို ပံ့ပိုး‌ ပေးနိုင်ရန် ဆိုရှယ်မီဒီယာများ နှင့် ပြည်တွင်း သတင်းဌာနများမှ သတင်းများ ကို ရယူခဲ့ကြရသည်။

၎င်းတို့ ၏ "forgotten war" သည် ကွက်တိမှန်လာသည့် ဟောကိန်းတရပ်ဟု ယူဆရမလို ဖြစ်လာသည်။ နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းသည်လည်း မြန်မာ တို့၏ အခြေခံ လိုအပ်ချက်များ ထောက်ပံ့ ဖြည့်ဆည်း ပေးနိုင်ရန် နှင့် အရေးတကြီး လိုအပ်နေသည့် လေယာဉ်ဆီ အပါအဝင် လက်နက် ပိတ်ဆို့ရေး များ ပြုလုပ်ပေးဖို့ကိုပင် သိသိသာသာ လျစ်လျူ ရှုလာကြသည်။ ထိုသို့ အရေးမကြီး၊ မေ့ထား၍ ရသေးသည်ဟု ယူဆလာ အောင်လည်း forgotten ဆိုသည့် စကားက ပံ့ပိုးပေးလာခဲ့သည်။

ထိုအရေးအား ကုစားနိုင်ရန် အတွက် နိုင်ငံတကာ သတင်း ဌာနကြီးများ တွင် မြန်မာ သတင်းသမား များ အနေဖြင့် ယခုထက် ပိုမို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ပါဝင်လာခြင်းဖြင့် မြန်မာတို့ အတွက် လတ်တလော အရေးကြီးနေသည့် ပြဿနာများကို တင်ပြနိုင်မည်၊ ဦးဦးဖျားဖျား ရသော သတင်းများကို ပေးပို့နိုင်ရမည်၊ စစ်ပွဲ သတင်းများကို ပုံစံသစ် ဖြင့် ချဉ်းကပ် သတင်း ယူနိုင်ရမည်။

မည်သို့ပင် ဖြစ်စေ မြန်မာ ပြည်သူပြည်သား များ အဖို့တော့ အာဏာသိမ်းထားမှု၊ တော်လှန်ရေး၊ ပေးဆပ်ခဲ့ရသော အသက်သွေးချွေးများ၊ ခလောက်ဆန် သွားခဲ့ကြရသည့် ဘဝများ၊ အဖိနှိပ်ခံ အဖြစ်မှ အောင်ပွဲဆီသို့ အသွင်ကူးပြောင်းလာနိုင် ခဲ့မှု များကို မည်သည့် အခါမျှ မေ့လျောနိုင်ကြတော့ မည် မဟုတ်သည်ကား သေချာလှပေသည်။

ပြည်သူတို့၏ ခုခံ တွန်းလှန်စစ် မုချ အောင်ရမည်!!!