အဆိုပါ ခေါင်းစဉ် ဖြင့် ဝါရှင်တန် စစ်ကောလိပ်မှ ပါမောက္ခ ဇာခါရီ အဘူဇာ မှ RFA တွင် ရေးသားခဲ့သည်။

ရက္ခိုင်တပ်တော်သည် ယခု အခါ ရခိုင်ပြည်နယ် အတွင်း ထိုးစစ်ဆင်နွှဲလျက် ရှိနေပြီး မြို့ ကိုး မြို့ နှင့် ပလက်ဝ ကို သိမ်းယူနိုင်ခဲ့ပြီး ဖြစ်၍ စစ်တပ် အဖို့ ခေါင်းမဖေါ် နိုင်အောင် အရှက်တကွဲ အရှူံး နှင့် ရင်ဆိုင်နေရပြီ ဖြစ်သည်။ ယင်းနှင့် အတူ ရှေ့လျောက် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သော နိုင်ငံရေး ‌ဆွေးနွေးမှု များ အတွက် လွန်စွာ ရှူပ်ထွေးလာမည့် အနေအထား သို့ ရောက်လာခဲ့သည်။

ကချင်ပြည်နယ် တွင်လည်း စစ်တပ်သည် ဆုတ်ခွာပေးနေရပြန်သည်။ ဗန်းမော်-မြစ်ကြီးနား လမ်းပေါ်ရှိ စစ်စခန်းများ အားလုံးကို သိမ်းယူ နိုင်ခဲ့ခြင်းနှင့် အတူ တရုတ် နှင့် ကုန်သွယ် လမ်းမကြီးကို ထိန်းချုပ် နိုင်ခဲ့သည်။

ကရင် ပြည်နယ် ရှိ စစ်တပ် ၏ အမာခံ ဒေါက်တိုင်ကြီး အဖြစ် ရပ်တည်ပေးခဲ့သည့် နယ်ခြားစောင့် တပ်ဖွဲ့သည်လည်း အခြေအနေ မဟန်တော့သည်ကို ရိပ်စားမိ၍ စစ်တပ် နှင့် ပြတ်ပြတ်စဲစဲ ဖြစ်လာသည်။

စစ်တပ်သည် ညီနောင် မဟာမိတ် အဖွဲ့အား လားရှိုးမှနေ၍ တန်ပြန် ထိုးစစ်ဆင်မည်ဟု ကြိမ်းဝါးနေမှု များလည်း အကောင်အထည် ပေါ်မလာခဲ့တော့ပေ။

စစ်တပ်အတွက် အကြီးအကျယ် ဆုံးရှူံးနစ်နာနေရသည်က ရခိုင်ပြည်နယ် တွင် ဖြစ်သည်။ ရက္ခိုင်တပ်တော်သည် ၎င်းတို့၏ စစ်ဆင်ရေး စတင်ခဲ့သည် ၂၀၂၃ နိုဝင်ဘာ ၁၃ ရက်နေ့မှစ၍ အထက်တွင် ဖေါ်ပြခဲ့သည့် အတိုင်း မြို့ကြီး မြို့ငယ်များကို ဆက်တိုက် သိမ်းယူနိုင်ခဲ့သည်။ တပ်ရင်း ဌာနချုပ်များ၊ စစ်သင်တန်းကျောင်း နှင့် စခန်းပေါင်း ၁၇၀ နီးပါးလည်း ရရှိသွားခဲ့သည်။ မြို့တော် စစ်တွေအားလည်း ပိတ်ဆို့ နိုင်ခဲ့ပြီး အစိုးရ ဝန်ထမ်းများ တိမ်းရှောင်သွားခဲ့ရပြီ ဖြစ်သည်။

ကျောက်ဖြူ ရှိ တရုတ် စီးပွားရေး ဇုံသည်လည်း ကျလုကျခင် ဖြစ်လာနေ၍ AA ၏ နိုင်ငံရေး ဦးဆောင် အဖွဲ့ ဖြစ်သော အာရကန် ညီညွတ်ရေး အဖွဲ့ချုပ် United League of Arakan (ULA) မှ ပြည်ပ ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှု များ အားလုံးအား အကာအကွယ် ပေးသွားမည် ဖြစ်ပြီး လက်ရှိ လုပ်ငန်းများ အဆင်ပြေ ချောမွေ့စွာ လုပ်ဆောင်နိုင်ရေး အာမခံသွားမည်ဟု လူသိရှင်ကြား ကတိပေးလာခဲ့သည်။ လက်ရှိတွင် တရုတ်သည် ထိုဒေသတွင် ‌ဒေါ်လာ ၈ ဘီလီယံ ခန့် ရင်းနှီးမြုပ်နှံထားသည်။

မကြာမီက ထုတ်ပြန်သော နိုင်ငံတကာ မဟာဗျူဟာ လေ့လာရေး အဖွဲ့၏ အစီရင်ခံစာတွင် "နောက်ပိုင်း မည်သို့သော ရလဒ်များ ထွက်ပေါ်လာစေကာမူ AA သည် ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ရေး ထူထောင်နိုင်ရန်ရခိုင်ပြည်နယ် အဓိက ကျသော အစိတ်အပိုင်း အတော်များများကို သိမ်းယူနိုင်ခဲ့ပြီး ဖြစ်၍ မြန်မာ၏ အာဏာ စက် သက်ရောက်ရာ ချိန်ခွင်လျှာ ကို ပြောင်းလဲလိုက်နိုင်ပြီ ဖြစ်သည်ဟု ဖေါ်ပြခဲ့သည်။

ဧပြီ ၁ ရက်တွင် တရုတ်အထူး သံတမန် တိန် ရှီဂျန်းသည် အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး ကြားဝင် ကြိုးစားပေးနိုင်ရန် နေပြည်တော်သို့ ရောက်လာပြီး မင်းအောင်လှိုင် နှင့် တွေ့ဆုံ ဆွေးနွေးခဲ့သည်။ AA သည် ရှမ်းမြောက်ဒေသတွင် ရရှိထားသော အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး ကို လိုက်နာရန် ငြင်းဆိုခဲ့ပြီး တရုတ် ဖက်မှလည်း ၎င်းတို့ အပေါ် နိုင်ကွက် မရှိ ဖြစ်နေသည်။

AA သည် ၎င်းတို့ အခြေစိုက်ရာ ရခိုင် မြောက်ပိုင်း ကို သာမက ပြည်နယ်တခုလုံးကို သိမ်းယူရန် ရည်ရွယ်ပြီး ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ဖေါ် ပြောဆိုခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်။ ၎င်းတို့အဖို့ ထိုသို့ လုပ်နိုင်ရန် လက်နက် လူသူအင်အား အပြည့်အစုံ ရှိမရှိက မသဲကွဲလှသော်လည်း လက်လှမ်း မမီပဲ လုပ်မည်ဆိုက နဲနဲ နှင့် ကျဲကျဲ ဝိုင်းမှသာ ဖြစ်ပေတော့မည်။

ယခုအခါ AA သည် စစ်ကောင်စီ၏ အနောက်ပိုင်းတိုင်း စစ်ဌာနချုပ် ရှိရာ အမ်း မြို့ကို ထိုးစစ်ဆင်နေသည်။ စစ်တပ်သည် အမ်း မြို့ကို လက်လွှတ်လိုက်ရပါက ရခိုင်မြောက်ပိုင်း နှင့် အလယ်ပိုင်း သို့ ထောက်ပို့ လမ်းကြောင်း ပြတ်တောက်သွားမည် ဖြစ်သည်။ ထိုအခါ တွင် ပြည်မြို့ ဖက်မှ ပေါက်သော လမ်းကိုသာ သုံးရတော့မည် ဖြစ်သည်။

စစ်တပ်သည် လုပ်ရိုးလုပ်စဉ် အတိုင်း လေကြောင်းမှ ဗုံးကြဲ တိုက်ခိုက်လာသဖြင့် အရပ်သား အများအပြား သေဆုံး သွားခဲ့ရသည်။ စစ်မှုထမ်း ဥပ‌ ဒေ ဖြင့် လည်း အတင်း အဓမ္မ စစ်သားများ စုဆောင်းနေသည်။ ထိုအထဲတွင် ရိုဟင်ဂျာ များကို ပါ ထည့်သွင်းလာသည်။

၎င်းတို့အား "ခိုးဝင်လာသော ဘင်္ဂါလီ များ" ဟု ဆိုကာ လူတသန်း ခန့်အထိ တဖက်နိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးသွားအောင် လူမျိုးရေး သန့်စင်သည့် စစ်ဆင်ရေး ဆင်နွှဲ ခဲ့ပြီး အများအပြားကို အကျဉ်းသားများ သဖွယ် စခန်းသွင်း ထားခဲ့သည်ကို ကြည့်မည် ဆိုက အရုပ်ဆိုး လှပြီး ဇောက်ထိုး မိုးမျှော် နိုင်လှသည့် လုပ်ရပ်ဟု ဆိုရမည် ဖြစ်သည်။ 

သင်တန်းလည်း ဖြစ်သလို ပေး၊ လက်နက် လည်း အပြည့်အဝ တပ်ဆင်ပေးနိုင်ခြင်း မရှိပဲ လူအင်အား ရလျှင် ပြီးရောဆိုကာ ဂမူးရှုးထိုး လုပ်လာကြခြင်းမျိုးသာ ဖြစ်သည်။

ရိုဟင်ဂျာ များ အား စစ်ထဲ ဆွဲသွင်းလာခြင်းကြောင့်အတိုက်အခံ ဖက်တွင် နိုင်ငံရေး ပဋိပက္ခများ ပေါ်လာနိုင် ဖွယ်ရှိနေသည်။

ဗုဒ္ဓဘာသာ ဝင် အများစု ပါဝင်နေသည့် ရက္ခိုင်တပ်တော်သည် ရိုဟင်ဂျာ များ နှင့် ဆက်ဆံရေး တင်းမာလျက် ရှိသည်။ ၎င်းတို့သည် NUG ၏ ရပ်တည်ချက် ဖြစ်သော ရိုဟင်ဂျာ များသည် တရားဝင် နိုင်ငံသား များ ဖြစ်ပြီး စနစ်တကျ ပြန်လည် ခေါ်ယူရမည် ဆိုသည်ကို မတင်မကျ လက်ခံသည့် အဆင့်သာ ရှိနေသည်။

စစ်တပ်သည် တခါက နယ်မြေ ရှင်းလင်းရေး ဆိုကာ တိုက်ထုတ်ထားသည် အာဆာ အဖွဲ့နှင့် အဆက်အသွယ်များ လုပ်လာသည် ဆိုသော သတင်းများ ထွက်ပေါ်နေသည်။ ဘင်္ဂလား‌ဒေ့ရှ် ဖက် ရောက်သွားသော အာဆာ အဖွဲ့သည် လက်နက်ကိုင် လှုပ်ရှားမှု များ မရှိတော့ပဲ ဒုက္ခသည် စခန်းများကို ထိန်းချုပ် ထားနိုင်ဖို့သာ အာရုံစိုက်နေသည်။

စစ်တပ်သည် AA အား တန်ပြန်နိုင်ရန် အာဆာ အဖွဲ့အား ကြားခံ အဖြစ် ထားရန် စည်းရုံးနေသည်ကပင် မဖြစ်နိုင်သည်ကို ကြံစည်နေခြင်းပင် ဖြစ်သည်။ AA သည် ၎င်းတို့ ဒေသတွင် မည်သည့် လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့ကိုမျှ လက်ခံမည် မဟုတ်သည့်အပြင် နိုင်ငံရေး အာဏာလည်း ခွဲဝေပေးမည် မဟုတ်ပေ။

စစ်ရေးအရ အရေးနိမ့်လာသော စစ်ကောင်စီသည် ၎င်းတို့ လုပ်နိုင်သည့် တခုတည်းသော နည်းလမ်း ဖြစ်သည့် လူမျိုးရေး ပဋိပက္ခ ဖန်တီးရန် သွေးထိုးလှုံ့ဆော် လာနေပြီ ဖြစ်သည်။ ဤသည်ကိုလည်း ကုလ သမဂ္ဂမှ ခန့်အပ်ထားသော လွတ်လပ်သော စုံစမ်းရေး ကော်မရှင် မှ အစီရင်ခံစာ ထုတ်ပြန်ပြီး သတိပေးလာခဲ့ပြီ ဖြစ်သည်။

AA သည် နယ်မြေများ တနေ့တခြား စိုးမိုးလာနိုင်သည် နှင့် အမျှ ယခင် က ရိုဟင်ဂျာ များ နှင့် ပတ်သက်ပြီး ပေးထားသော ကတိကဝတ်များကို ပြန်၍ ရုပ်သိမ်းစ ပြုလာနေပုံ ရှိသည်။ စစ်တပ် နှင့် ဆွေးနွေးဖို့လည်း အသာစီး အနေအထား ပြင်ဆင်လာခဲ့သည်။

မတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ULA မှ ထုတ်ပြန်သော ကြေငြာချက် တွင် စစ်တပ်၏ လူမျိုးရေး တင်းမာမှု များ ဖြစ်အောင် သွေးထိုးပေးလာမှု ကို ရှုတ်ချထားပြီး "ရိုဟင်ဂျာ" များ အားလည်း စစ်တပ် ခေါ်သလို "ဘင်္ဂါလီ" ဟု ပြောင်း၍ သုံးနှုန်းလာခဲ့သည်။

AA စစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ် ထွန်းမြတ်နိုင်မှလည်း X ဟု ခေါ်သော တွစ်တာ တွင် ထိုအတိုင်း သုံးနှုန်းလာခဲ့သည်။

AA ၏ ထိုးစစ် ကြောင့် စစ်တပ်သည် အရှုံး နှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည့် အဖြစ်ကြောင့် တရုတ်သည် နေပြည်တော်ရှိ ဗိုလ်ချုပ်ကြီးများ၏ အနေအထားကို မဖြစ်မနေ ဆန်းစစ် အကဲခတ်လာနေရပြီ ဖြစ်သည်။ 

NUG သမ္မတ ကြီး ဒူဝါ လရှီးလ မှ အိန္ဒိယ စာစောင် တခု ဖြစ်သော Decan Herald နှင့် အင်တာဗျုး တွင် ULA နှင့် အပြုသဘော ဆောင်သော ဆက်ဆံရေး မျိုး ရှိကြောင်း နှင့် ရိုဟင်ဂျာ များ နှင့် ပတ်သက်လည်း ယခင်က သဘောထား အတိုင်း ပြောဆိုသွားခဲ့သည်။

AA ၏ စစ်မြေပြင် အောင်ပွဲများကြောင့် စစ်တပ် အလျင် အမြန် ပြိုလဲသွားနိုင်သလို တဖက်တွင်လည်း ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ စနစ် တည်ဆောက်ရေး အတွက် အနာဂတ်တွင် ဆွေးနွေးရန် ရှိသည်များ နှင့် အားလုံး နိုင်ငံသား အခွင့် အရေး တန်းတူ ရရှိရေး တို့ အပေါ် သက်ရောက်မှု များ ရှိလာနိုင်ပေသည်။

ပြည်သူတို့၏ ခုခံ တွန်းလှန်စစ် မုချ အောင်ရမည်!!!

Credit - Illustration by Paul Nelson/RFA; Photo by Reuters