ဖီဒယ်၊ ချေ နှင့် ကျုးဘား တော်လှန်ရေး (နိဂုံး)
၁၉၆၁ ဇန်နဝါရီ လ တွင် ဂျွန် အက်ဖ် ကနေဒီ သည် အမေရိကန် သမ္မတ အဖြစ် ကျမ်းသစ္စာ ကျိန်ဆိုခဲ့သည်။ သူသည်လည်း တန်ပြန် တော်လှန်ရေး သမားများကို ကျုးဘားသို့ ပြန်လွှတ်ပြီး ကက်စထရို ကို ဖြုတ်ချရန် သမ္မတဟောင်း အိုင်စင်ဟောင်ဝါ၏ အစီအစဉ် ကို ဆက်လက် အကောင်အထည် ဖေါ်ဖို့ လုပ်လာခဲ့သည်။
ဤသို့ဖြင့် ၁၉၆၁ ဧပြီလ တွင် ကမ္ဘာတဝှမ်း ဟိုးလေး တကျော်ကျော် ဖြစ်သွားခဲ့သည့် ဝက်ပင်လယ်အော် အရေးအခင်းကြီး ဖြစ်ပွားလာခဲ့သည်။ ထိုသို့ မအောင်မြင်ခဲ့သော ကျုးကျော်မှု ကြောင့် အမေရိကန် နှင့် ကျုးဘား အကြား မည်သို့မျှ ရင်ကြားစေ့၍ မရအောင် အမုန်းပွားခဲ့ပြီး ကျုးဘား နိုင်ငံ အတွင်း ကက်စထရို အား လူကြိုက်များ မှုသည် တဟုန်ထိုး မြင့်တက်သွားခဲ့ရသည်။
ဖီဒယ်သည်လည်း သူ၏ တဖက်စွန်းရောက် အစီအမံများကို တိုး၍ အကောင်အထည် ဖေါ်လာခဲ့သည်။ ၁၉၆၁ ခုနှစ်ကုန်ပိုင်းတွင် ချေ ဂွေဗာယား ခန့်မှန်းခဲ့သလို ဖီဒယ်သည် ဆိုရှယ်လစ် ဝါဒ ကို အကောင်အထည် ဖေါ်မည့်သူ ဖြစ်လာခဲ့သည်။
"ကျူပ်ဟာ မက်စ်-လီနင် ဝါဒီ တဦး ဖြစ်တယ်၊ ဒါကိုလည်း ကျုပ် နောက်ဆုံး ထွက်သက်အထိ ခံယူသွားမယ်" ဟု ၁၉၆၁ ဒီဇင်ဘာလ ထဲတွင် ကက်စထရို က တရားဝင် ထုတ်ဖေါ်ပြောဆိုလာခဲ့သည်။
ထိုစကား ကြောင့် ကျုးဘား တော်လှန်ရေး ညွှန်ပေါင်း အဖွဲ့အတွင်းရှိ အလယ်အလတ် သဘောထား ရှိသူများသည် ကက်စထရိုကို ကျောခိုင်းသွားခဲ့ကြသည်။ အသိပညာရှင်၊ အတတ်ပညာရှင်များလည်း ကျုးဘား မှ ထွက်ခွာ ကုန်ကြသည်။
တိုင်းပြည် စီးပွားရေး ကို စီမံခန့်ခွဲ နိုင်သည့် အတွေ့အကြုံရှိသူ အနည်းငယ်သာ ကျန်ရစ်ခဲ့ပေတော့သည်။ ထိုအနေအထားတွင် အမေရိကန်တို့၏ စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့ မှုများ ဒဏ်ကို စတင် ခံစားလာရပြီ ဖြစ်သည်။ ကျုးဘားသည်လည်း ရာရှင်စနစ်ကို မဖြစ်မနေ ကျင့်သုံးရသည့် အခြေဆိုက်လာခဲ့ပြီး ယခင် အကောင်အထည် ဖေါ်ထားသည့် လူမှု ရေး နှင့် စီးပွားရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု များကို လည်း လျော့ချ ခဲ့ရပေတော့သည်။
ကက်စထရို အစိုးရသည် အခြေအနေများ ပျက်ယွင်းစ ပြုလာနေသည်ကို ရိပ်စားမိလာသဖြင့် နိုင်ငံရေး ကို တင်းကျပ်စွာ ချုပ်ကိုင်လာပြီး ဒီမိုကရေစီ အတွက် ကတိကဝတ်များကို ချောင်ထိုး လာခဲ့သည်။ သတင်းစာ၊ ရေဒီယို နှင့် ရုပ်မြင်သံကြား များအား အစိုးရက ထိန်းချုပ်လိုက်သဖြင့် ကျွန်းပေါ်ရှိ ကက်စထရို ဆန့်ကျင်ရေး အသံများလည်း တိတ်ဆိတ်သွား ပေတော့ သည်။ နိုင်ငံရေး အတိုက်အခံ မှန်သမျှ ကို တန်ပြန် တော်လှန်ရေး သမားများ အဖြစ် တံဆိပ်ခပ်လာခဲ့သည်။ ကွန်မြူနစ် မဟုတ်သော ပါတီများကို မတရားအသင်း အဖြစ် ကျေညာခဲ့သည်။ ကျုးဘား တော်လှန်ရေး ကို ဝေဖန် သူ မှန်သမျှအား မျိုးချစ်စိတ် ဓါတ် မရှိသည့် သစ္စာဖေါက်များအဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။
ထိုအချိန်တွင် ကျုးဘားပြည်သူ အများစုသည် ကျရောက်လာတော့မည့် အန္တရာယ်ဆိုးကြီးကို ရိပ်စားမိခြင်းမရှိပဲ မိမိတို့ အခွင့်အရေးများကို ကျေကျေနပ်နပ် ကြီး ကက်စထရို လက်ထဲ ထိုးအပ်ခဲ့ကြသည်။ ကက်စထရိုသည် တန်ပြန် တော်လှန်ရေး ရေစီးကြောင်းကို ဟန့်တားရန် မဖြစ်မနေ လုပ်လာခဲ့ရခြင်းဟုလည်း မှတ်ယူခဲ့ကြသည်။
ဖီဒယ် ကက်စထရိုသည် အသက် ၉၆ နှစ် အရွယ် ၂၀၁၆ တွင် ကွယ်လွန်သွားသည့် အချိန်တွင်တော့ နယူးယောက်တိုင်း သတင်းစာမှ အန်ထော်နီ ဒီပါးမား က ယခုလို ရေးသားခဲ့သည်။
" ရဲရဲတောက် တော်လှန်ရေးသမား တမန်တော်ကြီး သည် စစ်အေး တိုက်ပွဲကြီးကို လက်တင် အမေရိကားသို့ သွတ်သွင်းလာနိုင်ခဲ့ယုံမက ကျုးဘား၏ အတုမရှိ ခေါင်းဆောင်ကြီး အဖြစ် ရပ်တည်ကာ အမေရိကန် သမ္မတ ၁၁ ယောက် စလုံးကို ရာစုနှစ်ဝက် နီးပါး ကြံ့ကြံ့ခံ ရင်ဆိုင်နိုင်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။
အချို့က သူ့အား နိုင်ငံသားများ၏ အခွင့်အရေး များ နှင့် လွတ်လပ်ခွင့်များကို နင်းချေ ဖျက်ဆီးခဲ့သည့် ရက်စက်ကြမ်းကြုပ်သော အာဏာရှင် အဖြစ် ရှုမြင်ခဲ့ကြသည်။ အတော်များများကတော့ နှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာလာသည့် တိုင်အောင် တော်လှန်ရေး ၏ ပွဲဦးထွက် ည က ကြိုဆိုခဲ့ကြသလို သူရဲကောင်းကြီး တဦး အဖြစ် လက်ခံထားဆဲပင် ဖြစ်သည်။"
ဖီဒယ် ကွယ်လွန်ပြီးနောက် တိုင်းပြည် အာဏာကို ညီ ဖြစ်သူ ရာအူး ကက်စထရို အား လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။ ရာအူး သည် စီးပွားရေး အစိတ်အပိုင်း အချို့ကို ပုဂ္ဂလိက ပိုင် အဖြစ် ခွင့်ပြုပေးခဲ့သည်၊ ကျုးဘားအား အမေရိကန် တို့ လှုံ့ဆော်မှုဖြင့် ဝိုင်းပယ်ထားမှူ သည်လည်း တဖြေးဖြေး နှင့် ပြေလျော့လာခဲ့သည်။
သို့သော် လက်ရှိ ကျုးဘား တွင် အာဏာရနေသူများ အဖို့က တော်လှန်ရေးသည် မပြီးဆုံးသေးဟု ယူဆနေကြဆဲပင် ဖြစ်သည်။
"ကမ္ဘာ တဝှမ်း တော်လှန်ရေး များ ပေါ်ပေါက်လာသည့် ၁၉၆၈ ခုနှစ်" အား ဆက်လက် တင်ပြသွားပါမည်။