ကလီမင့် အက်တလီ နှင့် သူ၏ လေဘာပါတီသည် အင်ပိုင်ယာ ကြီးအား အပိုင်းပိုင်း အပြတ်ပြတ် ဖြစ်အောင် ဖြတ်တောက်ပြစ်မည်ဟူသော ကြွေးကြော်သံဖြင့် အာဏာရရှိလာခဲ့ကြသူများ ဖြစ်သည်။ ထို့အတွက်လည်း ခိုင်ဘာ တောင်ကြားမှ ကိုမိုရင် အငူ အထိ ကျယ်ပြောလှသော အိန္ဒိယ ကုန်းမြေကြီးရှိ လူများ အား လွတ်လပ်ရေး ပေးရန်ဟူသော သမိုင်းတွင်မည့် လုပ်ငန်းစဉ်ကြီးကို စတင်နေပြီ ဖြစ်သည်။ အဆိုပါ တာဝန်ကြီးကို ပေးအပ်ရန် အော်စတင် ကားပေါ်ရှိ ရုပ်ရည်ချောမောပြေပြစ်သည့် ရေတပ်ဗိုလ်ချုပ်ကြီးအား ဒေါင်းနင်းလမ်းသို့ ဆင့်ခေါ်ခဲ့ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။

ထို ဗိုလိချုပ်ကြီးသည်ကား မြန်မာပြည်၏ မောင့်ဘက်တန်ဟု လူသိများသော အသက် ၄၆ နှစ်ရှိ မြို့စား ဘွဲ့ရထားသူ လူဝစ် ဖရန်စစ် အဲလ်ဘတ် ဗစ်တာ နီကိုလပ်စ် မောင့်ဘက်တန်ပင် ဖြစ်ပေသည်။ အရပ် ခြောက်ပေကျော်ရှိသော လူထွားကြီးတဦး ဖြစ်သော်လည်း သူ၏ ကိုယ်ပေါ် တွင် အဆီပို အသားပို တချပ်မှ မရှိအောင် ကျစ်လစ်သော ခန္ဓာကိုိ ပိုင်ဆိုင်ထားသူလည်း ဖြစ်သည်။ လွန်ခဲ့သော ခြောက်နှစ်က ကြီးလေးလှသော တာဝန်ကြီး တရပ် ထမ်းဆောင်ခဲ့ရသော်လည်း သူမျက်နှာတွင် စိတ်ဖိစီး မှု၏ အရိပ်အယောင် တစွန်းတစမျှပင် မတွေ့ရ၍ လက်ရှိ အသက်ထက် ငါးနှစ်ခန့် ငယ်သေးသည်ဟု ထင်ရလောက်သူလည်း ဖြစ်သည်။

မောင့်ဘက်တန် သည် သူ့အား ဘာကြောင့် ဆင့်ခေါ်ခဲ့သည်ကို ကောင်းစွာသိရှိထားပြီးလည်း ဖြစ်သည်။ အရှေ့တောင်အာရှ မဟာမိတ်တပ်ပေါင်းစုများ၏ စစ်သေနာပတိချုပ် အဖြစ် တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီး ၍ ပြန်ရောက်လာခဲ့ချိန်က စပြီး သူ စစ်ဆင်ရေး ဆင်နွှဲခဲ့ရသော နိူင်ငံများ၏ အရေးအရာများကို ယခုလို မကြာခဏ ခေါ်ယူ တိုင်ပင်ခြင်း ခံရလေ့ရှိသည်။ ပြီးခဲ့သည့် တခေါက် က ရောက်လာခဲ့စဉ်တွင် ၀န်ကြီးချုပ် သိလို၍ မေးမြန်းခဲ့သည်များက သူ၏ စစ်ဌာနချုပ် လက်အောက်ခံ မဖြစ်ခဲ့သော နိူင်ငံကြီး အကြောင်း ဖြစ်နေသဖြင့် သူ့စိတ်ထဲ ထင့်နေခဲ့ရသည်။ သူ စိတ်ထင့်နေမှုကလည်း မှန်ကန်သည်ဟု ဆိုရမည် ဖြစ်သည်။ အက်တလီက သူ့အား အိန္ဒိယ တိုက်ကြီး၏ ဘုရင်ခံချုပ်အဖြစ် အရေးပါသော ရာထူးကို ပေးအပ်လို၍ဖြစ်သည်။ ထို့အတွက် ကမ္ဘာ လူဦးရေ၏ ငါးပုံတပုံခန့်မျှ ရှိသော လူများ၏ ကံကြမ္မာသည် သူ့လက်ထဲ ကျရောက်လာတော့မည်လည်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် သူ၏ တာဝန်ကား အဆိုပါ အိန္ဒိယ ကုန်းမြေကြီးအား ရုံးထိုင်၍ ဆက်လက် အုပ်ချုပ်သွားရမည် မဟုတ်ပဲ မည်သို့မည်ပုံ စွန့်လွှတ်ရမည်ကို စီမံခန့်ခွဲသွားရန်ပင် ဖြစ်ပေသည်။

ဗြိတိန်အနေဖြင့် အိန္ဒိယမှ ထွက်ခွာရန် အချိန်ကျပြီဟု ထောက်ခံပြောဆိုခဲ့သည်မှာ မှန်သော်လည်း သူ့အနေဖြင့် အခုလို အရေးတွင် လုံးဝပါဝင် ပါတ်သက်လိုခြင်း မရှိခဲ့ပေ။ ထိုရာထူး လက်ခံရေး အတွက် MW 102ေလယာဉ်တစင်း စီစဉ်ပေးရမည့် ဆိုကာ မဖြစ်နိူင်သည် မှန်သမျှ ကို တောင်းဆိုပြီး ခုခံကာကွယ် ခဲ့သေးသည်။ သို့သော်လည်း သူ၏ အကြံအစည်ကား အထမမြောက်ခဲ့၊ အက်တလီ ကား သူတောင်းဆိုသမျှ အားလုံးကို လိုက်လျောပေးခဲ့၍ ဖြစ်သည်။ ယခုလည်း အိမ်တော်ထဲသို့ ၀င်လာရင်း ဘယ်လို ထပ်ပြီး သူ့အား မပေးအောင် လုပ်ရပါ့မလဲဟု စဉ်းစားလာခဲ့ပြန်သည်။

(Clement Attlee)

လေဘာ အစိုးရမှ ၎င်းတို့ ဖြိုဖျက်ပြစ်ရန် ကြံနေသည့် အိန္ဒိယ တိုက်ငယ်ကြီး၏ အရေးပါဆုံး ရာထူးကို တော်ဝင် မိသားစုဝင်တဦး အား ပေးအပ်ခဲ့ခြင်းမှာ မည်သို့မျှ အဆီအငေါ မတည့်လှဟုလည်း သူ ယူဆမိသည်။

သို့သော် တော်ဝင်အသိုက်အ၀န်း သည် သူ နှင့် ဇနီး ဖြစ်သူအား ၎င်းတို့ တွေးခေါ်သလို မဟုတ်ပဲ အစွန်းရောက် အတွေးအခေါ်ရှိသူများ အဖြစ် စိတ်ထဲမှ ကြိတ်၍ သတ်မှတ်ထားခဲ့ကြပြီးလည်း ဖြစ်သည်။ သို့သော် အရှေ့တောင်အာရှတွင် စစ်သေနာပတိချုပ် လုပ်ခဲ့ဖူးသူဖြစ်သဖြင့် အဆိုပါ ဒေသတွင် ပေါ်ပေါက်နေသည့် အမျိုးသားရေး လှုပ်ရှားမှုများကို သူထက် ပိုသိသူဟူ၍ွအင်္ဂလန်တွင် အတော်ကို ရှားပေသည်။ သူ့အဖို့ကား အင်ဒိုချိုင်းနားရှိ ဟိုချီမင်း၊ အင်ဒိုနီရှားရှိ ဆူဟာတို၊ ဗမာပြည်ရှိ အောင်ဆန်း၊ မာလာယု ကျွန်းဆွယ်ရှိ တရုတ် ကွန်မြူနစ်များ ပါ မကျန် ထိတွေ့ ဆက်ဆံခဲ့ဖူးသူလည်း ဖြစ်နေပြန်သည်။

၀န်ကြီးချုပ်က အိန္ဒိယ ရှိ အခြေအနေများ တနေ့တခြား ဆိုးဝါးလာနေပြီ ဆိုကာ စကားစလာခဲ့သည်။ ဗြိတိန် အနေဖြင့် နောက်ဆုံးတွင် အိန္ဒိယကို လက်လွှတ်ရန် အဆင်သင့် ဖြစ်လာနေသော်လည်း မည်သို့မည်ပုံ လက်လွှတ်ရမည်ကို ကြံရာမရလည်း ဖြစ်နေသည်။ ဗြိတိန် အနေဖြင့် အိန္ဒိယမှ ထွက်ခွာခဲ့လျင် အကြမ်းဖက်မှုကြှီးများ အကြီးအကျယ် ဖြစ်ပွားလာနိူင်သည်။ ထိုအကြမ်းဖက်မှုကြှီး ဖြစ်ပွားလာမည့် အတိုင်းအတာ ပမာဏ သည်ကား ထိုအရပ်ရှိ လူများ နှစ်ပေါင်း ၃၅၀ အတွင်း တခါမှ မကြုံခဲ့ဖူးသည့် နှုန်းနှင့်လည်း ဖြစ်လာစရာ ရှိနေ၏။

ထိုပြဿနာ၏ ဇစ်မြစ်သည်ကား ရာစုနှစ်ပေါင်း များစွာ ကြာမြင့်လာခဲ့သည့် အိန္ဒိယရှိ သန်းပေါင်း ၃၀၀ ခန့်ရှိသော ဟိန္ဒူများနှင့် သန်းပေါင်း ၁၀၀ ခန့်ရှိ မူဆလင်များ အကြား ရန်လိုမုန်းတီးနေကြမှုများ ပင် ဖြစ်သည်။ နဂိုကတည်းက ရှိပြီး ဖြစ်သော ဘာသာရေး အာဃာတ တရားများ၊ စီးပွားရေး အဆင့်အတန်း မတူညီမှုများ အား ဗြိတိန်၏ သွေးခွဲအုပ်ချုပ်လာမှုများဖြင့် ပို၍ အရှိန်အဟုန် ပြင်းအောင် မီးထိုးပေးသကဲ့သို့ ဖြစ်လာရသည်။ မူဆလင် ခေါင်းဆောင်များက အိန္ဒိယ တိုက်ကြီးကို ခွဲခြမ်း စိတ်ဖြာ၍ ၎င်းတို့ အတွက် အစ္စလာမ် နိူင်ငံတခု ထူထောင်ပေးရန် တောင်းဆိုလာနေကြသည်။ ထိုသို့ တောင်းဆိုမှုအား မလိုက်လျောပါက အာရှ သမိုင်းတွင် တခါမှ မကြုံဖူးလောက်အောင် သွေးချောင်းစီးမည့် ပြည်တွင်းစစ်ပွဲကြီး ဖြစ်လာလိမ့်မည်ဟု သတိပေးခဲ့ကြပြန်သည်။

သို့သော် အိန္ဒိယရှိ ဟိန္ဒူ သန်း ၃၀၀ အား ကိုယ်စားပြုနေသည့် ကွန်ဂရက် ပါတီ ခေါင်းဆောင်များ က ထိုသို့ တောင်းဆိုလာမှုများကို ငြင်းဆန်လျက် ရှိနေကြပြန်ုသည်။ ထိုသို့ အိန္ဒိယ တိုက်ငယ် အား ပိုင်းခြားမည်ဆိုက သမိုင်းအစဉ်အဆက် အထွတ်အမြတ် ထားခဲ့သော အမိမြေအား စော်ကားမော်ကား ပြုရာကျမည်ဟု ခံယူထားခဲ့ကြပေသည်။

ဗြိတိန် က ထိုသို့ ရင်ကြားစေ့၍ မရသော အနေအထားတွင် ကြားညပ်နေပြီ ဖြစ်သည်။ တဖြေးဖြေး နှင့် ပြန်ရုန်းထွက်၍ မရသော နွံအိုင်ကြီးထဲ သို့ နစ်မြုပ်နေသလို ဖြစ်နေရသည်။ လက်ရှိ ဘုရင်ခံ လူရိုး လူဖြောင့်ကြီး တဦးဖြစ်သော ဖီးလ် မာရှယ် ဆာ အာချီဘော ဝေဗဲလ် ပင် သည်းမခံနိူင်တော့၍ အိန္ဒိယ မှ မိမိတို့ အစီအစဉ်ဖြင့် အချိန်သတ်မှတ်၍ ထွက်ရန်၊ နှောက်ယှက်မှု မှန်သမျှ ကိုလည်း အင်အား သုံး၍ ဖြေရှင်းသွားရန် အက်တလီ ထံ စာရေးသား တင်ပြခဲ့သည်။

ထို့အတွက်လည်း အက်တလီ အနေဖြင့် အိန္ဒိယ ကို ဒီအတိုင်း လွှတ်ထား၍ မရဟု စိုးရိမ်လာခဲ့ရခြင်းကြောင့်လည်း လူသစ် စိတ်သစ် နှင့် ဖြစ်သော မောင့်ဘက်တန် ကို စေလွှတ်ပြီး အကြံညဏ်ကောင်းများ ရနိူင်မည်ဟု မျှော်လင့်ခဲ့ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။

၀န်ကြီးချုပ် ပြောဆိုနေသည်ကို နားထောင်နေရင်းက မောင့်ဘက်တန် ၏ စိတ်ထဲတွင်လည်း သူကောင်းစွာ သိထားသော လေးစားရင်းစွဲလည်း ရှိသော ဝေဗဲလ် လို လူမျိုးပင် မဖြေရှင်းနိူင်သည်ကို မိမိအနေဖြင့်ကော အဘယ်သို့များ ဖြေရှင်းနိူင်ပေမည်နည်းဟုလည်း အတွေးများ ၀င်လာနေရသည်။ ထို့အပြင် ယခု ရာထူးကို လည်း အတင်းအကျပ် လက်ခံခိုင်းနေပြန်ရာ သူ့၏ စစ်အတွင်းက ရရှိလာခဲ့သော ဂုဏ်သိက္ခာများလည်း ရေစုန်မျောရပေတော့မည်ဟု စိုးရိမ်စိတ်များ ၀င်လာရပြန်သည်။